Gönderi
Modernleşen Türkiye’nin Tarihi
Erik Jan Zürcher
Avrupa’nın üstünlüğü: 1-ekonomik, 2-siyasal, 3-ideolojik
Osmanlının son cumhuriyetin ilk yıllarında bir burjuva sınıfı kurulurken Ermeni ve Rumların başına bir şeylerin gelmesi tesadüf değil
Jön Türk dönemi: 1908-1950
İthal ikameci dönem: 1960-1980
İhraç ikameci dönem: 1980 sonrası (dışa açılma dönemi)
Din dersi 1980 sonrası zorunlu oldu
Osmanlı kısmen laiktir
Osmanlıda millet sistemi vardı
Berat edinme: tebaanın gayri müslümleri büyük bir devletin kapitülasyon yetkileri altına girmesi. İç işlerine müdahale
Yönetici seçkin sınıf ile hlak arasında tek bağ tekke-tarikat
Nizamı cedit: ayanlara üstünlük sağlamak ve savaşları kazanmak için kuruldu.
Osmanlının batı ile iletişimi, batıda eğitim ve elçiler ile oldu.
Senedi ittifak’ı padişah imzalamadı
Fransa (Napolyon) Mısır2ı işgal etti. Memlükleri Mısır’dan sürdü. Mısır Mehmet Ali’ye kaldı. Mehmet Ali reformlara başladı. Zorunlu askerlik uygulaması getirdi.
2. Mahmut ulemanın gücünü kırdı. Yeniçeri’yi kaldırdı. Vakıfları devlet kontrolüne aldı.
Tağşiş: paradaki gümüş miktarını azaltma
2. Mahmut yeniliklerine engel olanlar:
1- Eğitimli ve güvenilir eleman eksikliği
2- Halk desteği olmaması
3- İşe almada iltimas, torrpil, adam kayırma
4- eskinin varlığını koruması
5- ekonomikl ve mali yokluk
Levant company
Mustafa Reşit Paşa “ıslahatların babası”
Buhar makinesi 1840’larda geldi Osmanlıya
Tanzimat dönemi: 1839-1976
Lübnan: Maruni ve Dürzi
Laik hukuk ve laik eğitim 19.yy’da dillendirilmeye başlandı
19.yy’da Osmanlı ekonomisi kapitalist sistemle bütünleşmeye başladı
19.yy’da Osmanlı topraklarında başka ülkelerin paraları da kullanılıyordu.
Ahmet Cevdet Paşa
İttifak-ı Hamiyet: 1865’de Namık Kemal’in olduğu gizli örgüt. Anayasa ve parlamento istiyor.
Abdülhamit topraklarının üçte birini nüfusun %20’sini kaybetti
1894-95-96’da isyan eden Ermenilere katliam yapıldı. 1909’da da Adana katliamı yapıldı
Duyunu Umumiye’de 5 bin memur çalışıyordu. Osmanlı vergilerinin üçte birini topluyordu. Devletten daha etkin vergi topluyordu
Rusya’da ilk devrim 1905’de oldu. 1906’da İran’da meşruti devrim oldu.
Jön Türk dönemi: 1908-1950
Yemen isyanı (1904-1911), Arnavut isyanı (1910)
Trablusgarp’a giden gönüllü subay sayısı 50
2. Meşrutiyetin iki sorunu : 1- İTC hala gizli örgüt 2- ordu-siyaset iç içe
Fedailer: İTC silahlı gücü, sonra Teşkilatı Mahususa oldu lideri Enver Paşa oldu
Dünya savaşında neden Almaya ile ittifak yapıldı:
1- İtilaf grubu almadı
2- İtilaf Osmanlıya eşit devlet muamelesi yapmaz ama Almanya yapar düşüncesi
3- Almanya kazanır düşüncesi
Osmanlı İngiltere’den iki savaş gemisi almak istedi. Parasını ödedi. İngilizler gemileri vermedi. Almanya Goben ve Breslau gemilerini gönderdi. Almanya Osmanlıyı savaşa çekmiş oldu
Ermeniler Doğu Anadolu’nun hiç bir vilayetinde çoğunluk değildi. Anadolu’da 1.5 milyon Ermeni vardı
Tehcir: 1-şartmıydı, 2-neden sadece sorun çıkan bölgede uygulanmadı, 3- 200.000-800.000 ölü var, 4-amaç ?, 5- Kürt-Ermeni çatışması
Trans Kafkasya Cumhuriyeti (1917-1918)
1916 zenginleri: savaş zenginleri, savaş vurguncuları
Umum Alemi İslam İhtilal Teşkilatı 1918 :
1- Anadolu’da gizli silah depoları kurdu
2- Gerilla hareketi ile işgale karşı direniş planladı
3- Karakol cemiyetini kurdu (Kara Vasıf ve Kara Kemal- İTC)
4- Müdafai hukuk cemiyetleri kurdu
İTC Anadolu direnişi için önce Sadrazam Ahmet İzzet Paşa’yı düşündü. Ama O’nunla anlaşamayınca Mustafa Kemal’e teklif edildi.
Lord Rothschild’e İngiliz dışişleri bakanı Balfour, Yahudi vatanı için destek vereceğine söz verdi. Siyonist lideri: Rothschild
Sevres anlaşmasında önce özerk sonra bağımsız Kürdistan diyor
ABD, Doğu Anadolu ve Suriye için heyet gönderdi. ABD mandası teklif etti.
Karakol cemiyeti, Mustafa Kemal yerine K.Karabekir’i düşünürken İstanbul işgal edildi.
Müdafai hukuk CHP oldu
Lozan’ı ikinci meclis onayladı
Felahı vatan grubu Misakı Milliyi ilan etti.
Lozan’da Türk hayati: “diplomatik bilgi ve ustalıktan yoksundu” “İsmet’in sağırlığı yararlı bir özür oldu”
Ermeni tehciri bölgeyi Kürtlere bırakmış oldu.
Kütçe yasaklandı. Kürt toprak ağaları ve aşiret başkanları zorla ülkenin batısına yerleştirildi.
Nutuk muhalefeti yok etmek için yazıldı. Milli mücadelede tek lider var havası yarattı.
CHP’nin ilk kongresi Sivas Kongresi kabul edilir.
Kendi güç tabanını oluşturan İsmet’e karşı SCF kuruldu
Makbule Hanım SCF üyesi oldu
Türk ocakları 1931’de kapatıldı
Türk kadınlar birliği 1935’de kapatıldı
Türk mason locaları 1935’de kapatıldı
Kemalizm : Türk dini
Mahmut Celal Bayar: İTC İzmir sekrteri, Teşkilatı Mahsusa başkanı, işbankası ilk genel müdürü, iktisat vekili, başbakan, cumhurbaşkanı
Ebedi genel başkan, değişmez genel başkan: Atatürk
Güneş dil teorisi: bütün diller Orta Asya’da konuşulan bir dilden çıktı. Buna en yakın dil Türkçe. Bütün sözcükler aslen Türkçe’den çıkıyorsa dilde sadeleşmeye gerek yok
Türk tarih tezi: Türkler Orta Asya’dan yayıldı. Uygarlık Türklerden çıktı. Sümer, Hitit, Truva, Atilla, Cengiz hepsi Türk. Yani Türkler Malazgirt’ten önce Anadolu’da idi.
Halkodaları, halkevleri, köy enstitüleri 1950’de kapatıldı
Varlık vergisi: savaş vurguncularını cezalandırmak için çıkarıldı. Ama uygulama facia oldu.
Hatay: Hititlerin ülkesi, Hititler Türk.
Misakı Hürriyet: DP propagandası
Birleşik Arap Devleti: Mısır-Suriye (1958)
Radyo Dinlemeyenler Cemiyeti: 1958’de DP karşıtı hareket
Menderes’in uçağı düştü Menderes kurtuldu 1959
1960 darbesinde 147 öğretim görevlisi atıldı. Bunun üzerine bütün rektörler istifa etti. Karar geri alındı.
Albay Talat Aydemir: 1962 ve 1963 başarısız darbe girişimi sonra idam edildi
Türkeş: CKMP başkanı oldu 1965. CKMP, MHP oldu 1969
Erbakan: AP’den ayrıldı 1969. MNP kuruldu 1970
ABD deniz filosu Türkiye’ye geldi 1968 ve 1969
Sağ-sol kavgası başladı. 1968
Muhtıra 1971. Demirel istifa etti.
Nihat Erim başbakan oldu
MNP MSP oldu 1972
Ecevit 1972’de CHP başkanı oldu.
1950-60-70’lerde Türkiye ABD’ye NATO ve 56 anlaşma ile bağlandı
ABD’ye askeri üs kurma izni 1954’de verildi.
Jüpiter füzelerini ABD 1957’de Türkiye’ye yerleştirdi.
“Türkiye’de bir çok solcu ateşli milliyetçi”
“bağımsız Türkiye” 1960-70’lerin sloganı
Kürt Sorunu
Önce İran-Irak savaşı sonra Körfes Savaşı Kuzey Irak Kürtlerine serbest hareket etme şansı verdi.
1990’da HEP (Halkın Emek Partisi) kuruldu. SHP’den ayrılan vekiller partiyi kurdu.
Kürtlere ödün veren ilk siyasi lider Turgut Özal oldu. Kürtçe konuşmayı ve müzik yapma yasağını kaldırdı. Talabani ve Barzani’nin temsilcileriyle görüştü. Kuzey Irak Kürtleri Türkiye ile birlikte PKK’yı Kuzey Irak’tan çıkardı.
PKK (Partiya Karkeran Kürdistan- Kürdistan İşçi Partisi) 1978’de Abdullah Öcalan tarafından kuruldu.
·
1,789 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.