Sanatçı, Yazar Olmanın Ağırlığı...
Kimi mesleklere birileri tarafından misyon yüklenmiş, şartlar koşulmuş, “Sanatçı tarafsız olmalıdır!” türünden garip tekerlemeler üretilmiş. Sanatın, daha doğrusu kurulu hayatın, kültürün kendisi ideolojik iken, bunu üreten sanatçı nasıl tarafsız olabilir ki?
Bir başka görüş ise, "Sanatçı çağının tanığı, sanığı, emekçinin yanında olmalıdır" diyor.
Bunun özeti şudur: Sanatçı devrimcidir! Bu demek oluyor ki, egemen değerleri üreten kimse sanatçı olmaz. Bu nasıl bir saçmalıktır, bilen varsa açıklasın. Eğer ölçü bu olursa, son bin yıl zarfında sanat adına üretilen kaç esere sanat, bunları üretenlere sanatçı diyebiliriz?
Aynı şey yazarlık için de söz konusudur. “Yazar, yaşadığı çağın tanığıdır” denilerek ona bir görev veriliyor. Peki, bir yazarın yaşadığı çağın tanığı olabilmesi için tarafsız olması gerekmez mi? Yazarlık yapan insan tarafsız olabilir mi? Diyelim ki bunu başardı, o vakit yazarın eleştirel olabilmesi mümkün müdür? Hem çağın tanığı hem tarafsız hem de eleştirel olunabilir mi? Bunlar bir arada olmaz, bunun da ötesinde, yazar istese de tarafsız olamaz. Söz de eylemdir, onun olduğu yerde tarafsızlık olmaz.
Mesela heykel tıraş sanatçı kabul edildiğinden ondan çağın tanığı olması istenir ama çömlekçiden kimse bunu istemez çünkü o sanatçı değil, zanaatkârdır. Çömlekçiler de yaptıklarıyla bir çağın kültürel değerlerini görünür kılmıyor mu? Mesela onlar olmasaydı 7-8 bin yıl önce insanların su, yiyecek benzeri şeyleri neyin içinde muhafaza ettiklerini, yediklerini neyin içinde pişirdiklerini nereden bilecektik.
Sanatçı ve yazar üzerine üretilmiş bu misyon ideolojiktir, aydınlanma çağı sonrası önem kazanmıştır, hiçbir karşılığı yoktur.
Sanatçıyı ve yazarı belirlemiş bir alanda konumlandırıp, ayrıcalıklı kılıp, sonra da toplum üzerinde ideolojik hegemonya kurmasının önünü açmaktan kaçınmak lazım.
Yalnızca sanatçı, yazar değil, herkes yaşadığı çağın hem tanığı hem sanığı hem davalısı hem de davacısıdır ve kimse tarafsız değildir.
Elias Nin