İbni Haldun’un, tarihin bilim olarak doğuşunu simgeleyen yapıtı Mukaddime, Ortaçağ Arap uygarlığının sönmeye yüz tuttuğu bir sırada kaleme alındığından, İbni Haldun’u ve düşüncelerini doğrudan izleyen bir akım ortaya çıkmadığı gibi, bu düşünce daha sonraki yüzyıllarda unutulmaya yüz tuttu. İbni Haldun, 14. yüzyılda toplumların iktisadi, sosyal ve siyasi koşullarının bilimsel bir çözümlemesini yaparken, bir takım temel tarihsel sorunları ortaya koyuyordu. Ortaçağ’a ilişkin yapıları, iktisadi, toplumsal ve siyasal evrimi yavaşlatan ya da engelleyen yapıları betimliyordu. İşte bu gecikme, yabancı güçlerin etkileriyle birleşerek birkaç yüzyıl sonra sömürgeciliği olanaklı kılacak; sömürgecilik de azgelişmişlik olgusunun ortaya çıkışını getirecekti. İbni Haldun, Kuzey Afrika tarihini yüzyıllar boyunca kesintiye uğratan siyasal (daha sonra iktisadi ve toplumsal) başarısızlıklar dizisini son derece yöntemli bir biçimde irdeleyen ve durgunluk nedenlerini bir tanrısallıkta ya da dış güçlerin etkisinde değil, yaşadığı toplumun iç yapısında arayan bir düşünür oldu. İbn Haldun’un fikirleri ve eleştirileri, ortaya koyduğu tarih felsefesi, kendi müşahedesinin bir sonucudur. Devletin ömrünü üç nesle ayıran İbn Haldun, birinci neslin çetin hayat şartlarını göğüsleme, cengaverlik, savaşçılık gibi bedeviliğin özelliklerini taşıdığını söyler. Asabiyet onların koruyucu kalkanı ve muhafaza eden çatısıdır. Kılıçları her daim hazır ve keskindir. İkinci nesil ise refaha ermiş ve bedevi hayattan hadari hayata adım atmıştır. Asabiyetin keskinliği kısmen ilk nesle göre körelir. Fakat ne olursa olsun, ilk nesle yetiştikleri için iyi hasletlerin çoğu onlarda mevcuttur. İlk zamanları takip gayreti her daim mevcuttur. Üçüncü nesil ise asabiyet ve yırtıcılığını kaybetmiştir. Refah ve lüks son haddine ulaşır. Savaşçılıklarını kaybederler ve kendilerini halka bambaşka bir şekilde gösterme gayreti içerisinde çırpınırlar. Onların gözlerini boyamaya çalışırlar. Devleti korumak için hami arayışına girerler. İşte bu devletin ihtiyarlaması ve çöküş sürecidir. Bunları anlatırken bazı devlet ve hükümdarlardan örneklerle konuyu işler. Farklı bir bakış açısı, ufku geniş bir aydını tanımaj istiyorsanız okumanızı tavsiye ederim

İbni Haldun: Tarih Biliminin DoğuşuYves Lacoste · Ayrıntı Yayınları · 201220 okunma

·

118 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.