Dünyada barış, insanda iyi niyet olmalı!
“Şu büyüleyici doğanın bağrında insan ruhu nasıl olur da kin, öç, kendi benzerlerini yok etme gibi duygulara kapılabilir?” (s.23).
Dünya edebiyatında eserlerini okurken en çok keyif aldığım ilk on yazardan biri de 
Lev Tolstoy’dur. Onun “Anna Karenina”, “Diriliş” ve “Savaş ve Barış” gibi dev eserlerini okuduğumda kendisine hayran kalmıştım. Dünyada savaşın birinci gündem olarak konuşulduğu şu günlerde, yıkıcılığını ve toplumlara maliyetini anlayabilmek için özellikle “Savaş ve Barış”ın tekrar tekrar okunarak gerekli derslerin çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Zira Tolstoy, diğer birçok eserinde olduğu gibi bu kitabını da tarihi gerçeklere, belgelere ve gözlemlere dayanarak kaleme almış.
• • •
Bir dönem orduya katılarak Kafkasya’ya giden Tolstoy, 1854 yılında gerçekleşen Kırım Savaşı’nda subay olarak yer almış.* Orduda görev yaptığı bu dönemde Kafkas halklarının günlük yaşamlarını, kültürlerini, gelenek ve göreneklerini, dini inançlarını ve üzerinde yaşadıkları coğrafyayı çok yakından görmüş. Bir yandan askerlik mesleğiyle ilgili gözlemler yaparken, diğer yandan da savaşın bir toplumun insan sermayesi başta olmak üzere ekonomik, sosyal ve kültürel hayatına nasıl zararlar verebileceğine şahit olmuş. Onun bu gözlemlerinin izlerini hem “Savaş ve Barış”ta, hem de “Hacı Murat”, “Sivastopol” ve “
Kafkas Tutsağı” gibi roman ve hikâyelerinde görmek mümkün.
• • •
Bu yönüyle daha önceden okuduğum “Savaş ve Barış” ile “Hacı Murat”ın üzerine “Kafkas Tutsağı”nı okumak benim için çok verimli oldu diyebilirim. “Kafkas Tutsağı”, “Baskın”, Orman Kesimi”, “Rütbesi Düşürülen” ve kitaba adını veren öyküyle birlikte dört hikâyeden oluşuyor. Tolstoy bu hikâyelerinde askerliğin hiyerarşisi ve disiplinini; askerlerin günlük meşgaleleri, maaşı, yiyeceği, içeceği, giyeceği, hayalleri ve korkularına kadar birçok konuyu anlatıyor. Tüm bunların yanında, Kafkas coğrafyasını, heyecanı, dürüstlüğü, yardımlaşmayı, savaşı, esareti, özgürlüğü, savaşın insanların bedenleri ve ruhları üzerinde bıraktığı etkileri satır aralarında dile getiriyor.
• • •
Nitekim “Baskın”da asteğmen Alanin’nin hikâyesini okurken toyluğun, heyecanın ve fevriliğin insana nelere mal olabileceğini görüyorsunuz. “Orman Kesimi”nde Valençuk’un hikâyesini okurken hangi koşulda olursa olsun dürüstlükten ve samimiyetten ödün verilmemesi gerektiğini anlıyor ve onun davranışından çok etkileniyorsunuz. “Rütbesi Düşürülen”nde Guskov’un hikâyesini okurken düşenin çok da dostunun olmadığına bir kez daha şahit oluyorsunuz. “Kafkas Tutsağı”nda Jilin’in hikâyesini okurken ise en zor koşullarda bile hiçbir zaman umudu yitirmeden mücadeleye devam edilmesi gerektiği mesajını alıyorsunuz. Bu öykünün, kitabın en heyecan verici hikâyesi olduğunu söylemeliyim. Gerçekten de Jilin’in esaretten kaçışını okurken nefes nefese kalıyorsunuz.
• • •
Tolstoy, bu etkileyici hikâyelerinde Müslüman Tatarlar’ın ekonomik, sosyal, kültürel ve dini yaşamlarıyla ilgili de yer yer bilgiler veriyor. Bu bilgileri “Hacı Murat” da olduğu gibi objektif bir şekilde aktarıyor. Diğer eserlerinde olduğu gibi bu eserinde de filozof ve eğitimci yönüne şahit oluyor ve onun neden bütün insanlığa mal olmuş büyük bir değer olduğunu daha iyi kavrıyorsunuz. O, “Savaş, mızraklı, trampetli bir bayram değildir. Onun manzarası kandır. Ölümdür” diyor. Bu yüzden olsa gerek, insanın yeryüzünde huzur ve mutluluk içerisinde yaşayabilmesi için “Dünyada barış, insanda iyi niyet olmalı” diyerek tüm insanlığa ders veriyor. O nedenle hangi zamanda olursa olsun Tolstoy okumanın bir ayrıcalık olduğunu düşünüyorum.
Bu itibarla son derece yalın, sade ve gerçekçi bir dille kaleme alınmış; betimlemeleri ve kişilik analizleriyle insanı etkileyen “Kafkas Tutsağı”nı tüm okurlara tavsiye ediyorum.
Keyifli okumalar dilerim!
.........................................................................
* Bknz. tr.m.wikipedia.org/wiki/Lev_Tolstoy.
··
2,207 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.