Her yazardan en az bir kitap okuma düşüncemden dolayı Balkanların Maksim Gorki'si olarak anılan Panait Istrati eserlerinden okumazsam olmaz diyerek Akdeniz kitabını okumak için seçtim. Sırada diğer kitabı Kodin var. Panait Istrati, (10 Ağustos 1884 - 18 Nisan 1935) Rumen yazar. Romanya'nın bir liman kenti olan İbrail'de doğan yazar, gençliğini, aralarında İstanbul'un da olduğu pek çok Osmanlı kentinde geçirdi. Mısır'ı, Lübnan'ı, Suriye'yi gezdi. Bu dönemde, bulduğu bir sözlük sayesinde Fransızca öğrendi. 1921 yılında, Fransa'nın Nice kentine giderken, yalnızlığı dolayısıyla intihar girişiminde bulundu. O sırada üzerinde Romain Rolland'a yazılmış fakat henüz göndermemiş olduğu bir mektup bulunuyordu. İlk romanı Kira Kiralina (Yaşar Nabi Nayır tarafından Türkçeye çevrilmiştir) 1923 yılında Romain Rolland'ın yazdığı önsözüyle birlikte basılmıştır. Istrati tüm eserlerini anadili olan Rumence değil, Fransızca olarak yazmıştır. Türkçeye de çevrilmiş önemli eserleri arasında, Arkadaş (Mihail), Akdeniz, Sokak Kızı (Nerantsula), Angel Dayı, Kodin, Baragan'ın Devedikenleri, Uşak ve Sünger Avcıları gelir. Istrati romanlarının çoğunda yaptığı yolculukları anlatır. Fakat gezdiği ülkeler değil, tanıdığı insanlar ön plandadır. Istrati'nin eserlerinde gerçek bir insan sevgisi hissedilir. Bu karşılıksız ve koşulsuz sevginin hikâyesindeki kahramanların başına getirdiği belalar kadar, onlara yaptığı katkı da nesnel bir biçimde anlatılır. Tüm romanları dilimize çevrilmiş olan yazar, ülkemizde çok okunan yazarlar arasında yer almıştır. Daha önce Osmanlı Devleti sınırları içinde olan Doğu Akdeniz ülkelerinin kent ve insanlarına ilişkin gözlemlerin yer aldığı Akdeniz romanının, yakın geçmişimizden taşıdığı çizgi ve renklerle Türk okurları için ayrı bir önemi vardır. Yalın bir dil, romantik ve coşkulu bir anlatımla, katı görünüşlerinin altında sıcak yürekli, toplum dışına atılmış insanların sergilendiği roman ülkemizde ilgi ile sevilerek okunmaktadır. (Arka Kapak) Kitap Adrien adlı kahramanın İskenderiye, Kahire, Beyrut, Şam... gibi Akdeniz şehirlerinde başından geçenleri anlatmakta. Farklı din, dil ve ırktaki insanların birlikteliğini inceliyor. Kitap, Gündoğusu ve Günbatısı olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Istrati’nin bir nevi kendi hayatını, gezip gördüğü yerleri anlattığı otobiyografik bir anı gibi. Romandaki olaylar yazarın gerçek yaşantısından izler taşımakta. Roman, zaman olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında; mekan olarak Osmanlı’ya bağlı Ortadoğu vilayetlerinde ve Batı’da Akdeniz ile Avrupa ülkelerinde geçiyor. İlk kez Yaşar Nabi Nayır tarafından Türkçeye çevrilmiş. O dönemde bu bölge ile ilgili yazılmış diğer romanlara benziyor. Ama bölgenin durumunu ( pislik, geri kalmışlık, cahillik gibi), insanların ikiyüzlülüğünü, bencilliğini, para hırsını diğer kitaplarda olduğu gibi gözünüze sokmuyor. Hikayenin akışı içinde kısa, vurucu cümlelerle anlatıyor. Yaşananları sohbet eder gibi hikayenin kahramanı Adrien’ın ağzından dinliyorsunuz. Bölgenin tasviri, yaşanan olaylar, insanların mücadelesi kadar iç hesaplaşmalar, hayaller, insani ilişkiler, toplum düzeni, dini inançlar gibi konularda işlenmiş. Akdeniz’den kıyıya vuranlar: Akdeniz’in üzerinde, göğün mavisiyle denizin mavisi arasında süzülmek için bir kırlangıç olmadığım için üzüldüm. Gemiden inip İstanbul’u görebilmek için pasaportum olmadığından bir tayfa kasketi işimi gördü. Nöbet bekleyen Türk zaptiyesi bunu fark etti ama gülümseyerek karşıladı. Ayasofya’yı çalmayacağımı biliyordu. Tanrım, hayal ne güzel şey! Bizim gibi zavallıların en iyi gerçeğidir hayal. Ne ender dostluklar, anlaşmak için yaratılmış ne zekalar, yaşamın kör yollarında bir an için ve bir kez karşılaşmaya, sonra ebediyen birbirinden uzaklaşarak yapayalnız dolaşmaya mahkumdurlar. Toplumsal konumumuz ne olursa olsun, hiç değilse insani zayıflıklarımız, arzularımız, isteklerimiz bakımından hep aynı olduğumuzu ne kadar iyi anladım.

AkdenizPanait Istrati · Serhat Yayınları · 20051,557 okunma

·

196 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Özgün Onat