Çok değil, daha 110 yıl önce.
1906 yılının Ağustos sonu. Amerika kıtasına ayak bastığında, insan denilen mahluğun bu kadar gaddar, bu kadar acımasız, bu kadar zalim olduğunu bilmiyordu. Onun vatanında aslanlar, timsahlar, aç yırtıcılar bile bu derece vahşi değildi. O bir Afrikalı’ydı. Kongo Cumhuriyeti’nde Chirichiri kabilesinden bir pigme. Boyu sadece 1.49’du. 46 kiloydu. 23 yaşında, evli, bir çocukluydu.
Güler yüzlü, hayat dolu bir insandı. Adı Ota Benga’ydı. Kendi dilinde “Dost” demekti.
Bir gün Kasai nehrinde balık avlarken yakaladılar. Yakalayan Amerikalı din adamı Samuel P. Verner’di. Boynundan ve ayaklarından zincire vuruldu. Yük taşısın diye sadece ellerini özgür bıraktılar. Kırbaçlar altında saatlerce yol yürüttüler. Sonra onlarca soydaşıyla birlikte bir geminin makina bölümüne konuldu. Zifiri karanlıkta, haftalar süren bir yolculuk sonrası New York’ta gün ışığıyla buluştu. Soydaşlarından ayırıp bir kafese koydular kendisini. Bir depoya hapsettiler. Günlerce orada tutuldu. Hergün önüne bir kuru somun attılar. Tarih 9 Eylül 1906’ydı. New York Bronx Hayvanat Bahçesi’nde o gün görülmemiş bir kalabalık vardı. Hayvanat Bahçesi hasılat rekoru kırıyordu. Nedeni New York Times Gazetesi’nde çıkan bir haberdi. Şöyle yazıyordu. “Vahşi adam Bronx’da maymunlarla aynı kafesi paylaşıyor. İnsanın ilk ataları bir arada. Bakıcısı bazen serbest bırakıyor. Eylül ayı boyunca akşamüstleri ziyaret edilebilir.”
Gazete haberine bir de not eklemişti. “Bazı kesimler bu olaya tepki gösterse de, bilim adamları Benga’nın insan olarak değerlendirilemeyeceği kanaatindedir. Ota Benga’yı önce hortumla yıkadılar. Sonra hayvanat bahçesinde içinde ağaçlar olan geniş bir kafesin içine koydular. Kucağına Dohong adlı yavru orangutanu verdiler. Gazeteciler fotoğraflarını çekerken, binlerce insan merakla kendisini izledi. Ota Benga da onları. Yüzünde garip bir ifade vardı. Hüzün ve kin. Yavru orangutan korkudan sımsıkı ona sarılmıştı. Her gün saatlerce poz verdiler. Bir hafta içinde ziyaret edenlerin sayısı 250 bini geçti. Bazıları kafese kemik atıyordu. Ota Benga sinirlenip, sivri dişlerini gösterince, “Cannibal, cannibal” (Yamyam yamyam) diye tempo tutuyorlardı. Gazeteler “Benga bir yamyamdır” diye yazıyordu.
Putperest olan Ota Benga’ya yapılan bu
zulme, çoğu hristiyan olan New York halkından kimse ses çıkarmadı. Ne politikacılar, ne bilim adamları, ne gazeteciler, ne aydınlar. Yüreklerin kulakları sağırdı. Herkes bu vahşeti doğal karşılamıştı. Bir kişi hariç. Rahip James H. Gordon. Zulme isyan etti. Gazete gazete dolaştı. İmzalar topladı. Uyuyan insanlığı uyandırmak için çalmadık kapı bırakmadı. Kilisede sürekli aynı şeyleri söyledi. “İnsan ırkından olan birinin maymunlarla sergilenmesi en büyük günahtır.”
Sonunda Bronx Hayvanat Bahçesi Ota Benga’yı serbest bıraktı. Pantalon, ceket giydirdiler. Ayak işlerinde çalıştırdılar. Tarih 20 Mart 1916 idi. Eşinden, çocuğundan, soydaşlarından binlerce kilometre uzakla olan Ota Benga, çaldığı bir silahla kendisini kalbinden vurarak intihar etti. Çünkü ölüm onun özgürlüğüydü.
Öldüğünde henüz 32 yaşındaydı. Bronx Hayvanat Bahçesi zamanla Ota Benga ile ilgili tüm kayıtları sildi. Ancak gazete haberleri ve fotoğraflar gerçeği gizleyemiyordu. Hayvanat Bahçesi yetkilileri, tepkiler artınca “Dünyanın her yerinde yapılıyor, biz niye yapmayalım?” dediler. Söyledikleri doğruydu. O yıllarda uygar denilen Avrupa’nın bir çok yerinde aynı vahşet sergileniyordu. Londra, Paris, Berlin, Brüksel, Stuttgard, Barcelona, Milan, Hamburg gibi metropollerde kafes içinde insanlar, diğer insanların eğlencesiydi. Bu vahşet öylesine bir gelir kapısı olmuştu ki, “Hayvanat Bahçeleri”nin yerini, “İnsan Bahçeleri” almıştı. 1960’lara kadar binlerce insan kafeslerde hayvanlar gibi sergilendi. Çığlıkları yeri, göğü inletti.
Ama modern insanlar! kör ve sağırdı. Ota Benga’nın vatanında şöyle bir atasözü var.
Jaa se behn-indeh bun-wehnin
“Dekor gerçeğe uyum göstermez, gerçeğin de dekora ihtiyacı yoktur.” Bugün uygar denilen Amerika’nın, İngiltere’nin ve Avrupa’nın “Özgürlük ve demokrasi” sözü sadece bir dekordur. Gerçeği görmek isteyenler, ortadoğuya baksınlar yeter. İnsanın insana zulüm etmediği günlerde buluşmak dileğiyle...
#LaEdri
·
106 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.