Kitabın ana konusu olan birbirleri ile tarih sahnesinde mücadelelere tutuşmuş olan Karakoyunlu (1351-1469) ve Akkoyunlu (1340-1514) devletleri üzerinedir. Karakoyunlular, başkenti Tebriz olan ve Doğu Anadolu, Azerbaycan, İran ve Irak’ta hâkimiyet alanına sahip olan bir Türkmen hanedanıdır. Akkoyunlular ise Horasan’dan Fırat Irmağı’na ve Kafkas Dağları’ndan Umman Denizi’ne kadar olan topraklara hâkim olmuş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir. Mükrimin Halil Yinanç, Faruk Sümer ve İsmail çalışmaları mevcut olmasına rağmen Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletleri hakkında sade, kısa ve birinci elden kaynaklara dayanan kısa bir esere olan ihtiyacı hisseden Muhsin Behramnejad’ın bu eksikliği bu çalışma ile gidermeye çalışmıştır. Muhsin Behramnejad’ın bu kitabı yazarken İran’da dönemin önemli kaynak eserlerini dikkate alınmıştır. İlk kaynak Ebu Bekir Tihrani İsfahani’nin Akkoyunlu Uzun Hasan’ın isteğiyle kaleme aldığı, Akkoyunlu tarihini iki ana bölümde inceleyen kitabı Kitab-ı Diyarbekriyye’dir. Bir diğeri ise Fazlullah Rûzbihan Hunci İsfahani’nin Akkoyunlu Devleti temelinde ele almasının yanı sıra Azerbaycan, Gürcistan, Fars, Kirman vb. bölge tarihlerine yer verdiği Tarih-i Âlem-Ara-yi Emin-i’dir. Son kaynak ise Budak Münşi-yi Kazvini’nin genel bir tarih kitabı olan ve içeriğinin bir bölümünde Karakoyunlu ve Akkoyunlu tarihine yer verdiği Cevahirü l-Ahbar isimli eseridir. Eser iki bölümden oluşmaktadır. Yazar kitabın bölümlerine giriş yapılmadan önce yukarıda bahsettiğim eserlere ve müelliflere dair genel bilgiler ihtiva eder. Kitabın birinci bölümünde, Karakoyunlu hanedanı tarihi ele alınmıştır. Bu bölümün alt başlıklarında Karakoyunluların siyasi tarihi kısa başlıklar halinde incelenmiştir. Sırasıyla Karakoyunlu Kara Mehmed’den başlayarak, Kara Yusuf’tan Mirza Cihan Şah’a kadar devlete hükmetmiş hükümdarların devlet için giriştiği siyasi mücadeleler ilk bölümün temel konusu oluşturmuştur. Kitabın ikinci bölümü Akkoyunlular hakkındadır. Hanedanının kurucusu Uzun Hasan’ın soyu ve atalarından başlayıp sırasıyla hükümdarların saltanat yıllarındaki fetihlere, isyanlara, çeşitli devletlerle yaptıkları savaşlara, antlaşmalara dair genel olarak bilgilendirme yapılmıştır. Kitapta yer alan bölümlerin sonunda ise bu iki devlete ait soy ağacına yer verilmiştir. Çalışma kapsamında yararlanılan kaynaklar ve indeks ile çalışmaya son verilmiştir. Muhsin Behramnejad’ın hazırladığı bu çalışma Serdar Gündoğdu ve Ali İçer’in tercüme ve notlarıyla okuyucuya sunulmuştur. Bu eseri Karakoyunlu ve Akkoyunlulara dair yapılan hacimli eserlerden ziyade genel olarak siyasi olaylar ağırlıkta olsa da kültürel öğelere de yer vermesi bakımından hem alanın araştırmacılarına hem de ilgi duyan okuyuculara genel anlamda bilgi düzeyi oluşturacak bir çalışma. Fakat okurken siyasi olayların artarda gelmesi okuma akışını sekteye uğratmaktadır. Yine de Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletinin mahiyetini anlamlandırmak için okunacak nitelikli bir eser konumundadır.

Karakoyunlular AkkoyunlularMuhsin Behram Nejad · Kronik Kitap Yayınları · 201935 okunma

·

93 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Duygu