Gürpınar, Şıpsevdi'de Meftun'un alafrangalaştırmaya çalıştığı kendi ailesi ile, komşuları kaşıkçılar kahyası Kasım Efendi'nin sofu, geri kafalı ailesi arasında bir olay örgüsü kurar ve işin içine yabancı bir karı koca da katarak bu üç grubu karışık bir aşk ve evlenme olayı etrafında toplar. Gözü parada olan Meftun kız kardeşini zengin Kasım Efendi'nin oğlu Mahir ile evlendirmek, kendi de çirkin ve kara cahil kızı Edibe'yi almak için dolaplar çevirir ve sonunda bu işleri becerir de. Ne var ki hesapları boşa çıkar, çünkü ihtiyar Kasım Efendi ölmek bilmez ve iki çocuğunu da, sözde kurnazlık etmiş olan Meftun'un başına atarak onların geçimini de Meftun'a yükler. Yazar böylece, mizah konusu olacak, birbirine karşıt iki aile yerleştirir romana. Meftun'un, büyük anası, anası, kardeşleri, hizmetçileri ile tüm ev halkını alafrangalaştırma çabaları Gürpınar'a alay etme ve komik sahneler kurma olanağını sağlar. Öte yandan faizle para vererek servet yapmış, ama çok zengin olmasına karşın cimriliği yüzünden ne yemeğine ne keyfine, ne rahatına ne çocuklarına para harcayamayan sözde dindar Kasım Efendi ile ailesi de bağnazlıkları, cahillikleri ve cimrilikleriyle alay konusu olurlar. Gürpınar din konusundaki eleştirilerinde dikkatlidir. O yıllarda bu konuda fazla ileri gidemezdi. Onun için doğrudan doğruya dine değil, yobazlığa ve dinde ki yüzlülüğe, boş inançlara takılır. Şıpsevdi kişileri bakımından, çeşitli güldürü sahneleri bakımından zengin bir romandır. Gürpınar güldürü için çeşitli yollara başvururken komik karakterler de yaratır. Gürpınar'ın okurlarını eğlendirerek eğitmek istediğini ve bu eğitmenin "yüksek bir felsefeye çekmek" anlamına geldiğini biliyoruz. Şıpsevdi'de bunu nasıl yaptığını araştırmak ve romancılığı hakkında bazı yargılara varabilmek için Meftun karakteri üzerinde durmamız gerekiyor, çünkü adından da anlaşılacağı üzere (Şıpsevdi, romanda Meftun'a takılan addır) roman Meftun karakteri üzerine kurulmuştur. Nasıl bir karakter Meftun? Genel kanıya göre Meftun, Felatun ve Bihruz türünden bir alafrangalık budalasıdır. Nitekim 1901'de tefrika edilirken yarım kalmış olan romanın ilk adı da Alafranga idi. Gerçekten de Meftun bir yönü ile züppe tipinin devamı ise de, romandaki işlevi züppe tipini canlandırmaktan ibaret değildir.

ŞıpsevdiHüseyin Rahmi Gürpınar · Özgür Yayınları · 20142,111 okunma

··

1 plus 1

·

712 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yıldıray Beyazıt