İnsanoğlu, çok çabuk etkilenen, anında tesir altında kalabilen bir yapıyla yaratılmıştır. Gördüğü, duyduğu ve müşahede ettiği her şeyden hemen etkilenir. Bu onun tabiatıdır.
Onun etkilendiği ve tesiri altında kaldığı şeylerden birisi de düşüp-kalktığı kimselerdir. Yani arkadaşları… Onun bu yönünü çok iyi bilen Rabbimiz, insana her daim iyi arkadaşlar ve sâlih dostlar seçmesini emretmiş, oturup-kalkmasını hayırlı insanlarla yapmasını ısrarla tavsiyede bulunmuştur.
يَٓا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقٖينَ
“Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakının ve sâdık olan kimselerle beraber olun.” (Tevbe, 119)
Eğer kişi Rabbimizin bu emrini yerine getirmeyip bozuk insanlarla oturup-kalkar ve arkadaşlık ederse, bu kaçınılmaz olarak onu da bozacaktır.
Zikrettiğimiz ayette sâdıklarla beraber olmanın emredilmesindeki en önemli sebep –Allahu a‘lem− bizlerin de onlar gibi olabilmesini, nefislerimizin onlara benzemesini sağlamaktır. Zira kişi arkadaşına benzer. Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurur:
“Kişi arkadaşının dini (hayat tarzı) üzeredir.” (Ebû Dâvûd, Tirmizî)
Eğer arkadaşlarımız akideleri düzgün, ahlakları güzel, hayat tarzları iyi kimseler ise bu bizi de etkileyecek ve bizlerin de onlar gibi olmasını sağlayacaktır. Yok, eğer arkadaşlarımız akideleri bozuk, ahlakları problemli, hayat tarzları sıkıntılı kimselerse bu da bizi tesiri altına alacak ve bizlerin de hem akide hem de ahlak olarak onlar gibi bozulmasına, yozlaşmasına sebep olacaktır.
İşte bu nedenle arkadaş tercihini iyi yapmamız ve onları seçerken hangi inanç ve ahlak üzere olduklarını iyi tespit ederek seçmemiz çok önemlidir.
Şunu hiçbir zaman unutmamak gerekir ki, insan kiminle düşüp-kalkarsa –genellikle– onunla aynı inanç ve aynı ahlak üzere olur. Çünkü arkadaş mıknatıs gibidir; çeker de çeker. İyi ise iyiliğe, kötü ise kötülüğe… Kötü olanın iyiliğe, iyi olanın da kötülüğe çekmesi mümkün değildir.
Bu bağlamda eskilerin söylemiş olduğu şu sözler ne kadar da doğrudur.
“Üzüm üzüme baka baka kararır.”
“Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan...”
Gerçekten de bu böyledir. Kiminle takılırsan zamanla aynı onun gibi olursun. Örneğin:
Ağzı küfürlü olan insanlarla birkaç gün beraber olman, senin ağzının da aynı şekilde küfürlü hale gelmesini sağlar. Birkaç günün sonunda istemesen veya farkında olmasan bile onlarla aynı ağzı konuşmaya başlarsın. Buna mukabil eğer ağzı hayır konuşan insanlarla takılırsan sen de kaçınılmaz olarak onlar gibi hayır konuşur hale gelirsin.
İlmi seven ve ilmi gündem eden insanlarla takılırsan, sen de onlar gibi ilim aşığı biri olursun.
Cihad ehli insanlarla oturursan sen de cihad tutkunu olursun.
Namaz ehli insanlarla vakit geçirirsen sen de namaz ehli olursun…
Durum böyle olduğuna göre kiminle dostluk kurduğuna, kiminle arkadaşlık ettiğine, vaktini kimlerle geçirdiğine çok çok dikkat etmelisin.