Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.13
Gönderi
Platon-Menon Dosyası-1: Düşünsel Özet
Düşünsel Özet; Kolektif Akıl Okulu’nda okuduğumuz metinlerin alışılmış, olay eksenli edebi kitap özetlerinin aksine, felsefe/düşünce alanındaki eserlerdeki yer alan iddiaları izahlardan arındırarak, metindeki akışa uygun bir şekilde sıralamaya çalıştığımız özet türüdür.
Bu çalışmayla amacımız, metinlerde öne sürülen iddiaları kanıtlamak amacıyla verilen örneklemeleri vs. anlamaya çalışırken gözden kaçırılabilen kitabın ana tezlerini ve önermeleri arasındaki bağıntıları daha iyi görmek, anlamak ve kitaba dair bütünsel algımızın oluşabilmesidir.
Bu çalışmamızı çevirisini Özlem Sinal Bayoğlu yaptığı, Pinhan yayıncılık baskısı Platon’un “Menon” eserinin düşünsel özetini, bazen kendi cümlelerimizle, bazen kitaptan direkt alıntılayarak tamamladık.
Dipnot:
Çalışmalarımızı bitmiş, üzerinde bir değişiklik yapmayacak şekilde paylaşmıyoruz. Bütün çalışmalarımızı “notion” uygulaması üzerinden yürütmekte olup, bunları zaman içerisinde geliştirmeyi de planlıyoruz. Dolayısıyla çalışmalardaki gerek teknik eksiklikleri gerekse fikri eksiklik/yanlışlıkları müsamaha ile karşılamanızı bekliyoruz ve özellikle de yanlış/doğru görülen kısımları, eleştirdiğiniz yönleri bize bildirmenizden mutluluk duyarız.
Bu çalışma kitaptaki önermeleri izahsız içerdiğinden, fikri bakımdan yoğundur. Kitap hakkında yüzeysel bir şekilde bilgi sahibi olmak için değildir.
....
Platon-Menon Düşünsel Özeti
Menon: Erdem öğretilebilir mi? Doğuştan mı, pratikle mi, öğretilerek mi? 70a
Sokrates: Erdem nedir? 71a
Menon: Bilmiyor musun? 71c
Sokrates: Bilene de rastlamadım. Sen söyle. 71c
Menon: Erkeklerin erdemi devlet yönetimi vb. , kadınların erdemi yuvayı koruma vb, çocuk ve yaşlıların… 71e
S: Çok çeşitli örnekler verdin. “Bunları neden teker teker söyledin” (-) hepsi aynı şeyden dolayı mı erdemliler?
Yani mesela erkeğin sağlıklı olması ile kadının sağlıklı olmasındaki “sağlıklı olmak” aynı şey midir? 72b-c-d-e
M: Evet. 72e
Sokrates: O halde erdem de erdem olmak bakımından erkekte ve kadında aynıdır. 73a
M: Hayır. Bu farklı.73a
S: Devlet ve ev gibi şeyleri iyi şekilde yönetmek, onları adaletli ve ölçülü yönetmek değil midir? 73a. O halde erdem ölçülülük ve adalete dayanır. Erkek ve kadınların da iyi olmaları için bunlara sahip olması lazım demek ki. 73b
M: Hepsinin altında yatanı şeyi arıyorsan bu insanları yönetebilmektir. 73d
S: Evet aradığım bu. Fakat kölenin efendisini yönetmesi nedir, “erdem midir?” (-). Bir de yönetmeye adil olanı eklemedin, adaletsiz yönetim de iyi midir o halde?
M: Adalet erdemdir.73d
S: Adalet bir erdem midir, yoksa erdem midir? (Erdemlerden birisi midir, yoksa erdemin kendisi midir?) 73e
M: Adalet bir erdemdir. Tıpkı bilgeliğin, cesaretin vb. gibi.74a
S:Yine tek bir ilkeye ulaşamadık. (daire-şekil, beyaz-renk örneklerini veriyor) 74abc
Daire; doğrudan daha fazla ya da eksik bir şekil değildir. 74e
Eğer “daire şekildir” olsaydı, ve doğru da bir şekil olsaydı, o halde “daire doğrudur” olurdu.
S:Şekil, renkten sonra gelendir. 75b
M: Bu sadece rengi bilen için bir tanım olabilir. 75c
S:Yine de bir tanımdır. “son, sınır, uç” aynı şeylerdir.75d
S: Cismin sınırlandığı yer şekildir. şekil cismin sınırıdır. 76a
M:Renk? 76a
S: Varlıkların akışkan olduğunu söylüyorsunuz. O halde, renk şekillerin görme ile orantılı hissedilir olan bir akışıdır. 76d
[Sokrates yaptığı tanımlardan sonra, Menon’un da kendisi gibi eksiksiz, bütüncül tanım yapmasını (erdemin) istemektedir Menon’dan.]
M: Erdem güzel(iyi) şeylerden zevk almak ve yeterince güçlü olmaktır. (İyi) şeyleri arzulayıp, onları elde etmeye muktedir olmaktır. 77b
Sokrates: Herkes iyiyi arzulamaz gözüküyor. Bazıları kötüyü de arzular.77c
Menon: Hayır.77c
Sokrates: Kötüyü arzulayanlar var mıdır?77c
Menon: Vardır. Kötü şeylerin iyi olduğunu düşünerek de arzulayanlar vardır, kötü olduğunu bilerek arzulayanlar da.77c
Sokrates: Kötü şeylerin faydalı (iyiden farklı bir sıfat) olduğunu düşünerek arzulayanlar bunların kötü olduğunu anlayabilirler mi? 77d
Menon: Hayır. 77d
77d-78a Menon’un düşünceleri
Kötüyü iyi bilip arzulayanlar: Var Bunlarda da kötüye arzu yoktur.
Kötüyü kötü bilip arzulayanlar: Var
Kötüyü faydalı bilip arzulayanlar: Var. Bunlar kötüyü kötü olarak bilemezler. dolayısıyla kötüye arzu yoktur.
Kötüyü zararlı bilip arzulayanlar: Var
Sokrates: Kötüyü kötü bilenler ve zararlı bilenler kötülüğün zarar vereceğini biliyorlar mı? 78a
Menon: Evet.78a
Sokrates: Zarar görmek acınası değil midir? Acınası olanlar bahtsız değil midir? Acınası durumda ve bahtsız olmayı isteyen biri var mıdır?78a
Menon: Evet. Evet. Hayır. Kimse kötü şeyleri istemez.78b
Sokrates: O halde, herkes iyiyi istiyorsa, (erdem de herkeste bulunmadığına göre) erdem iyi olanı istemekle ilgili değil, iyiyi elde edebilme yetisi ile ilgilidir (senin tanımına göre). 78b
Sokrates: İyi dediğin, sağlık ve zenginlik gibi bir şey mi? 78c
Menon: Evet. Altın ve gümüş sahibi olmak da var, ve bu tarzda olan şeyler de. 78c
Sokrates: Adaletsiz olarak davranırsam bunlar iyi midir?78d
M: Hayır, değildir.78d
Sokrates: O halde bunlara sahip olmak tek başına erdem değildir. Görüldüğü gibi adaletle birlikte bunlar iyidir.
S: Az önce adaleti erdemin bir parçası olduğunu söylüyordun ( erdem nedir? adalet, bilgelik cesaret…). Şimdi ise onu bütün erdemli eylemlere katıyorsun. (Erdemin bir parçası değil, şartı gibi) 79b. Söylediklerine göre, erdem kişinin yaptıklarına erdemin bir parçasını eklemektir. Çünkü hem adaletin hem de onlardan her birinin erdemin bir parçası olduğunu söylüyorsun. O halde sorgulamayı en baştan yapmamız gerekiyor. Çünkü ulaştığımız yer erdemin kendisini bilmeden bir parçasını bildiğini sanıyorsun? (Erdemin temel ilkesini bilmiyorsun, “hangi şey bir şeyi erdem yapar” bilmiyorsun? Erdemli olan şeyleri bildiğini savunuyorsun) 79c
Menon: tam olarak bilmediğin bu şeyin ne olduğunu bir şekilde arayacağını mı söylüyorsun? Ne şekilde tasarlandığını bilmediğin bir şeyi mi arayacaksın? Ya da eğer ona rastlarsan bilmediğin şeyin o olduğunu nereden bileceksin?
Sokrates: Doğru söylüyorsun. Fakat öğrenmek gerçek anlamda yeni bir şeyi öğrenmek değil, ruhta önceden bulunanı hatırlamak demektir.
Menon: Bunu bana öğretebilir misin?
Sokrates: Öğretemem. :) . Hatırlatırım.
(Sokrates bir köleye geometri sorusunu çözdürür. Menon öğrenmenin hatırlama olduğunu onaylar.)
Sokrates: Erdem öğretilir mi? Eğer erdem bilgi ise öğretilebilir. Bilgi değilse öğretilemez. 87c
Peki erdem bilgi midir? (Bunu erdemin başka özellikleri üzerinden öğrenebiliriz belki) Erdem iyi midir?
İyi olan bilgidir. Erdem iyiyse o da bilgidir. Bilgi iyi olan her şeyse erdem de iyiyse erdem de bilgidir. 87d
Yalnızca erdem sayesinde iyi olabileceğiz 87e
İyi olan her şey faydalıdır. 87e
Erdem de faydalıdır. 87e
Faydalı dediğimiz şeyler ( zenginlik, sağlık vb) bazen faydalı bazen zararlıdır.
Ruhta bulunanlar ise: ölçülülük, adalet, cesaret, kolay öğrenme, hafıza 88a
Sokrates: bilgi olmayan, bazı zamanlar zararlı, bazı zamanlar da faydalı olanı, incele. Mesela cesaret akla uygun olmazsa zararlı olursa faydalıdır. 88b
Sokrates: Öyleyse ruhun öğrendiği ve maruz kaldığı bütün her şey akla dayanarak yönlendirilirse saadete erişilir. 88c
Eğer erdem ruha aitse ve her zaman faydalı ise o akıldır. 88d
Eylemlerimiz akla dayandığı ölçüde iyidir. Dolayısıyla erdem ya tamamen ya kısmen bilgeliktir. 89a
iyi insanlar doğuştan iyi değillerdir. 89a Acaba onlar bunu öğrendiler mi? 89b
Menon: Evet.
Sokrates: Erdem öğretilebilir ise -ve şu an erdemli kimseler var ise- onun hem öğretmeni hem öğrencisi vardır. 89d Şimdi bunu araştıracağız. 89d
Sokrates: Sofistler var.91b
Anythos: Onlardan bahsetme onlar deli.
Sokrates: gerçekten öyle mi? 92a Peki, sen söyle.
…
Anythos: Themistokles.
Sokrates: O eğer kendi erdeminin öğretmeni olsaydı, iyi bir öğretmen olurdu. Fakat oğlu hiç de erdemiyle meşhur değil. 93e
Sokrates yaşayan insanlardan örnek verir. İnsanların çocuklarını çeşitli alanlarda iyi olmaları için para harcadıklarını fakat iyi insan olmaları için bunu yapmadıklarını dolayısıyla erdemin öğretilemez olduğunu söyler.
Menon: Sofistler bazen erdemin öğretmenleridir, bazen değillerdir.95c
Sokrates: Şair Theognis de aynı şekilde söylüyor. 95d Böylesi bir konuda kafası karışık olan insanların nasıl bu şeyi öğretmekte ehil olduklarını söyleyebilirsin? Ne sofistler ne de iyi insanlar erdemin öğretmeni değillerse, zaten başka kimse de olamaz.96a Öğretmen yoksa, öğrenci de yoktur. 96c.
O halde erdem öğretilemezdir.96c
Menon: O halde nasıl iyi insanlar var oldu ya da hiç iyi insan var olmadı mı o halde? 96d
…
Sokrates: Demin nasıl yanıldık öyle? Demekki insanların iyi bir şekilde yaptıkları eylemler yalnızca bilgi aracılığıyla yönlendirilmemiş başka sebepler de varmış.96e
Kesin bilgi olmaksızın, bir yere ulaşmayı isteyen bir kimse tahminle de ulaşabilir. Demekki sadece bilgi yol göstermez, doğru sanı da gösterebilir. 97b Öyleyse doğru sanı bilgiden daha az faydalı değildir.97c
Sokrates: Heykeller bir yerde durduğu sürece değerlidir, kaybolduğunda değerinden bahsedilmez. Doğru sanılar da belirli bir yerde kaldıkları süre boyunca [insanlara] [98a] çok güzel işler yaptırır. Ancak [bunlar] çok uzun bir süre kalmak istemez, insanın ruhundan kaçıp gitmek ister. Bu yüzden [onlara]çok değer verilmez, bunun sebebi akıl yürütmeyle ilgilidir.Dostum Menon, az önce bizim hemfikir olduğumuz hatır-lama işte budur. Bu bağlanmış sanılar önce bilgi olur, daha sonra da bulundukları yeri korur. Bu sebeple bilgi doğru sanıdan daha değerlidir, bilgi doğru sanıdan [bu] bağ sayesinde ayrılır.
Bilgi yerine doğru sanıya sahip bir adamın daha az faydalı olacağını düşünmek nasıl doğru değilse, eylemlerimizde de doğru sanının bilgiden daha az faydalı olacağını düşünmek doğru değildir.98c
İnsana rehberlik edebilecek doğru sanı ve bilgidir, tesadüf değildir. 99a
Erdem öğretilemez olduğundan bilgi değildir. Dolayısıyla bilgi devlet işleri için bir rehber olmaktan çıkar. 99b Geriye doğru sanı kalır. Onlar doğru sanıyı kullanarak şehri yönetirler.99c
Onların aklı dahil etmeden bir çok şey anlattıklarından ve önemli işler yaptıklarından dolayı onları tanrısal olarak adlandırabiliriz. 99d
Erdem akıl değil, tanırının kendinden verdiği bir parçasıdır.99e
·
357 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.