Okudum ama nasıl zorlandım anlatamam.
Bu sene, hatta son seneleri de dahil edersem son beş senenin en berbat kitabıydı.
Konusu harika, merakla sipariş ettim, gelmesini bekledim ve okumaya başladım ama netice: Büyük bir hayal kırıklığı...
Neden?
Önce Erich Fromm'la başlayalım. Ne alaka diyeceksiniz, demeyin.
Erich Fromm'la bir kaç sene önce tesadüfen/tevafuken, artık ne derseniz, Youtube'de tanıştım. Psikanalizci Fromm insan ruhundan ve buna bağlı olarak duygu dünyasından ve hareketlerinden bahsediyordu. Ama nasıl bir sukunet, konuya hakimiyet, ikna yeteneği ve herşeyden önce babacan ve tüm insanlığı kucaklayan bir tavır ile. Adama hayran kaldım, araştırdım ve birkaç kitabını alıp okudum (en bilindik eserlerini mutlaka tavsiye ederim, bu isimle tanışmadan etmeyin).
Ve okurken gördüm ki, kendisi de bunu sıklıkla ve açıklıkla ifade ediyor, genelde aynı kişilerden, onların fikirlerinden bahsediyor.
Bunların başında beni ben eden şahsiyetler dediği Freud, Karl Marx ve Meister Eckhardt geliyor.
Büyük bir Freud ve Marx hayranı olmasına rağmen, yeri geldi mi onları çatır çutur eleştirmekten de geri kalmıyor. Hiristiyan keşiş ve mistikçi Meister Eckhardt'ı (Ekhart usta) bir yerde eleştirdiğin okumadım veya denk gelmedim henüz. Bu isimlerin yanısıra kendisini çok etkileyenler ve hayat görüşüyle birlikte çeşitli konulardaki teorilerine zemin teşkil eden fikirlerin fikirbbabaları da var. Yahudi aileden doğma, sonra ateist olma Fromm Zen budizmine çok ilgi duyuyordu ve bu konuda fikirlerini önemsediği, sorular sorarak öğrenim gördüğü bir hocası da vardı (ismini not etmedim ve dolayısıyla unuttum).
Last but not least sıra geldi Backofen'e. Bachofen de yukarıda saymaya çalıştığım ve Fromm'un hayat görüşünü olumlu veya olumsuz yönde etkileyen, kendisinden bol bol bahsettiği bir isim.
Bachofen erkek egemen toplumlara geçmeden önce kadın egemen toplumların varoluşun iddia ediyordu. Ama erkek egemen toplumların zaruri bir gelişim ve ilerleme olduğunu düşünüyordu. Fromm buna katılmaz, erkek egemen topluluklarına alternatif olarak kadın egemen topluluklarını görür, hatta seçilmeye daha uygun alternatif olarak görmekle de kalmaz, insanlığın şiddetten, savaşlardan kurtuluşunu da tekrar kadın egemen toplumuna geçişine bağlar ve bunu arzu edip salık verir.
Kısacası Bachofen'ın yayımlandığında şiddetli tepki uyandıran iddialı kitabını sırf Fromm ve düşünce ve teorilerini daha iyi anlamak için okudum.
Ve geldik kitaba, konunun özüne..
Kitap malesef beklentilerimi karşılamadı.
Bachofen'in teorilerini temellendirmek için kullandığı kaynakların başında mitoloji ve efsaneler geliyor. Ona göre bunlar, madem ki tarihe de tarafsız olmadığından dolayı yüzde yüz guvenemiyoruz, onun kadar güvenilirdir ve kaynak olarak kullanılabilir. Duman varsa ateşte olmuş olması gerekiyor hesabı.
Kadın egemen topluluklarının erkek egemen topluluklardan önceki varlığını çeşitli topluluklardan bol bol misaller vererek, ipuçları yakalamaya çalışarak temellendirmeye çalışıyor. Ona göre kadın toplulukları erkek toplulukları tarafından genelde şiddet ve savaş, istisnai olarak barışçıl yollarla tarihe gömüldü. Verdikleri örnekler bir eleştirmeni itiraf ettiği üzere o kadar çok ve hayret ettirici. Ne var ki okurken bu kadar çok varsayımın üzerine nasıl sağlam bir bina inşa etmeye çalışmış diye hayret ettim doğrusu. O kadar çok mistisizme, sembolizme kayıyor ki, benim gibi her görüşe açık olan bir insana bile fazla geldi. Pek ikna edici bulmadım.
Yayımcı ise çok kötü not aldı benden. Yahu Bachofen ve kitabının basımı gibi bir işe giriyorsun, insan biraz şerh eder, izahat yapar, en azından latince olan kelime, cümle ve paragrafları tercüme eder, Bachofen'in kitabından başka bir yerde bulamadığım terimlerin biraz açar vs...
Anlaşılan ya okunsun anlaşılsın diye basılmamış, ya da okuyacak olan birkaç yüz kişide zaten temel altyapı mevcut olacaktır demiş. Bir anlam veremedim.
Sonuca gelecek olursak; Umarım çatlayarak okumama değmiş olur da, ilerdeki Fromm okumalarımdan Bachofen ve savları konu edilirse, Fromm'un parmak bastığı yeri ve dolayısıyla mevzuyu daha iyi anlamış olurum.
Okunmasını her okuyuca tavsiye edemiyorum yukardaki sebeplerden dolayı. Boşverin Fromm babayı okuyun siz...
Iyi okumalar...
