Kalem kılıçtan keskindir!
“Bir tarihçi gönlünden geçeni değil, olmuş olanı
tarafsız tespite çalışmak zorundadır”
(
Halil İnalcık).
Reha Çamuroğlu, edebiyatımızda tarihçi kimliği ile roman yazarlığını bir araya getirmeyi başarmış ender yazarlardan biri. Onu ilk kez “
Son Yeniçeri” kitabıyla tanıdım. Tarihi roman okumayı seven biri olarak bu eserini okuduğumda kalemine, tarihi olayları aktarırkenki üslubuna, o dönem toplumunun ekonomik, sosyal, siyasi, psikolojik ve dini yönlerini analizine, İstanbul’un caddelerine, sokaklarına, gelenek ve göreneklerine kadar kültürel birçok yönüne hâkim olmasına hayran kalmıştım. O nedenle bu kitabın devamı olan “
Kalem Efendisi”ni de büyük bir beklenti ve merak içerisinde okudum diyebilirim.
• • •
Çamuroğlu, “Son Yeniçeri”de Osmanlı’nın hem yükselme hem de gerileme döneminde önemli rol oynamış Yeniçeri Ocağı’nın 18. yüzyıldan itibaren bozularak bir imparatorluğun kaderini nasıl derinden etkilediğini, Yeniçeri Ocağı’nda bölük komutanı olan Arif Ağa ile onun sonradan Müslüman olan damadı sarı Abdullah’ın hikâyeleri üzerinden anlatıyor. Onların hikâyesi üzerinden ocağın Kanuni Sultan Süleyman zamanında belirlenen ilkelerin dışına çıkarak askerliğin haricinde işlerle nasıl uğraşmaya başladığını; eğitimsiz, askerlik disipliniyle ilgisi olmayan insanların ocağı nasıl yozlaştırdığını; evlenen yeniçerilerin savaşlara katılmaktan nasıl çekinir hale geldiklerini bir bir ortaya koyuyor. Tüm bunlarla birlikte bir zamanlar “kalemiye, ilmiye ve mülkiye” sınıfının yanında Osmanlı Devleti’ni ayakta tutan en önemli unsurlardan biri olan “seyfiye”nin belkemiği bir sınıfın, III. Selim ve II. Mahmut döneminde gerçekleştirdiği başkaldırı ve isyanlarla koca bir imparatorluğu ne hallere düşürdüğünü gözler önüne seriyor.
• • •
Çamuroğlu’nun bu eseri, yeniçerilerin II. Mahmut’a karşı isyanı ve sonrasında yaşananlarla son buluyor. Bu eserin devamı olan “Kalem Efendisi”nde ise Çamuroğlu, Arif Ağa’nın kendisi gibi bölük komutanı olan oğlu Sabit’in ve onun evlatlığı olan Dâhiliye Kâtibi Ser Halifesi Ali Arif’in hikâyesi üzerinden 19. yüzyıl Osmanlı dünyasını; o dönem toplumunun ekonomik, sosyal ve siyasi yaşamını; yozlaşan ve çürüyen kurumlarını; çökmekte olan bir imparatorluğun karşı karşıya olduğu buhran ve krizlerin nedenlerini; böylesi bir dönemde yaşayan toplumun ruh haletini; modernleşme çabalarıyla kabuk değiştirmeye ve son bir hamleyle ayakta kalmaya çalışan bir devletin tüm çabalarını bütün boyutlarıyla anlatıyor. Adeta bir zamanlar üç kıta ve yedi denize hükmetmiş bir imparatorluğun “en uzun yüzyılı”nın fotoğrafını çekiyor.
• • •
Doğrusu insan hikâyeleri üzerinden koca bir imparatorluğun düştüğü halleri okuduğunuzda derinden sarsılıyor ve üzülüyorsunuz. Hangi dönemde olursa olsun tüm toplumsal sorunların altında çetin bir insan faktörünün yattığını görüyor ve bu tür eserlerin neden çok okunması gerektiğini daha iyi kavrıyorsunuz. Bu yönüyle “Kalem Efendisi”, her ne kadar “Son Yeniçeri” kadar okunmamış ve dikkati çekmemiş bir kitap olsa da Osmanlı Devleti’nin bir dönemini anlama adına önemli bir eser olduğunu düşünüyorum. O nedenle okurlara, kitabı daha iyi anlayabilmek ve okurken daha çok yararlanabilmek için önce “Son Yeniçeri”yi, sonra da “Kalem Efendisi”ni okumalarını öneriyorum.
• • •
Bu itibarla tarihi gerçeklerden hareketle kurgulanmış, olayları olduğu gibi aktaran, ilgi çekici bir konuya, akıcı bir dile ve insanı kavrayan bir üsluba sahip, kalemin neden kılıçtan daha keskin olduğunu satır aralarında okura hissettiren bu eseri, başta tarihi roman okumayı seven okurlar olmak üzere tüm okurlara tavsiye ediyorum. Kitabın ruhunu yansıttığını düşündüğüm, “Her şeyin öldüğü, mukaddes bilinen her şeyin çürüdüğü bir dünyada olmak hissi ne katlanılmaz bir vaziyetmiş” (s.246) sözleriyle son verirken...
Sağlıklı ve kitap dolu günler dilerim!
·
2.103 görüntüleme
Zülfü Livaneli’nin “Kaplanın sırtında” kitabını yeni bitirdim. Kısmen o da tarihi bir roman hüviyeti taşıyor. Okuduğunuz kitapla ortak sayılabilecek noktaları bitmez çekişmeler,makam kaygıları,siyasetin orduya sirayeti,kişisel hırslar,zamanın ruhunu kavrayamamak koca bir imparatorluğu mahvediyor. Merak uyandıran, okuma listemizi gözden geçirmemize katkı sunan inceleme için de teşekkür ederiz. Elinize, yüreğinize sağlık.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.