Tanpınar' a göre sanat, yekpâre zaman ile taksim edilmiş yani parçalara bölünmüş zamanın arasındaki bağlatının arayışında insana lazım olan en temel şey. Fakat bu konun anlaşılması söylediğim şeyi iyice açıklamaktan geçiyor. Bu ifadeye göre varoluştan önce yekpâre bir zaman vardı, bu zaman kendi içinde dilsiz, biçimsiz ve bilinçsizdi. Varoluş, her tür ve biçimiyle bu bilinmeyen belki de hatırlanmayan zamanın cisimleşmesidir. Bu cisimleşme ve biçimleşmenin tümü yekpâre zamanın insan yaşamında çizdiği haritanın işaretleridir ve bu işaretlerin dili , ancak bazı imgelerle kurulabilir. Bu imgeleri Mahur Beste'de başladığını hatta diğer eserlerine de sirayet edecektir . İki Uyku Arasında Düşünceler alt başlığı ile başlayan Mahur Beste , bizi başkişi olan Behçet Bey' in gece düşüncelerine taşıyor. Bu bölümde ; gece, rüya bilinç ve bilinçdışı kavramları bize açıkça nakletmese de bu izlenimi okuyucuda bırakmaya muktedir olmuş diye düşünüyorum. Bu kavramlar bir bütün olarak düşünüldüğünde bize mutlak olan andan mistik olan zaman geçişin kodlarını veriyor. Zaman zaman Tanpınar bu kodları bize saat ve ayna metaforlarıyla anlatmaya çalışmış olabilir fakat kitapta gözüme çarpan bir detay var ki o da Behçet Bey' in saatler ile aynalar arasında yaptığı karşılaştırmadır. Çünkü saatlerin kontrolü Behçet Bey' in idaresindedir fakat aynaların istedikleri zaman, dört bir yana salıverdikleri bu sessizlik taksim kabul etmiş zamanın timsaliydi o bu yüzden nabızlarımızın munis kardeşi olan zamanı severdi. Dolayısıyla Mahur Beste, zamanı temsil eden bir roman olacaktır fakat Tanpınar, romanın üç bölümü boyunca hakim olan kişi nezdinde yekpare zamanın tezahürlerinden tarihsel zamana geçecek ve yarım bırakılan Behçet Bey' in hikayesi yüzünden kendisine şikayet mektubu gelmesiyle bu parça kurgunun belki de bel kemiğini oluşturacaktır yazarın karaktere verdiği cevap mektubu... Harkülade bir bakış açısı doğrusu. Mektuba cevap veren Tanpınar, kâinatın sadece kendisi etrafında dönmeyeceğine onu yarım bırakmak şöyle dursun içersinde kuvvetle yaşadığını belirtir ki öyle de olacaktır Tanpınar' ın diğer eserleri Mahur Beste' nin tamamlanmayışının göstergeleridir. Mektuba kısa bir donüş yapmak istiyorum, bunu da kendi ifadesiyle yapacağım: "Siz kainatın etrafınızda dönmesini istiyorsunuz. Düşünmüyor sunuz ki hayat sizi mahrekinin dışına atmış. Hayat kimsenin etrafında dönmez, herkesle beraber yürür. Nasıl olur da tek başınıza sizinle kalabilirim? Biliyorum, şimdi bana "O hâlde bu benim hikâyem değil artık." diyeceksiniz. Evet, öyle, artık sizin hikâyeniz değil. Sizin hikâyeniz olarak başladı, fakat arkanızdan o kadar büyük bir kalabalığı sahneye taşıdınız ki, sizin hikâyeniz olmaktan çıktı. Hepinizin hikâyesi, daha doğrusu yaşadığınız, yaşadığımız devirlerin hikayesi oldu. Bu kadar kalabalığı bir insanın etrafına toplayamazdım. Mademki bahis açıldı, şunu da söyleyeyim: Tek kahramanlı hikâye artık canımı sıkıyor. Nihayet son cümlenize cevap vereceğim. "Hem artık çalışmı yorsunuz, beni yarım bırakacaksınız, diye korkuyorum." Hayır, yarım kalmayacaksınız. Yalnız etrafıma çok insan yığıldı. Hepsi birden konuşuyorlar... Benim sözümü kendiniz tamamlamaya kalkmayın. Ben onların sesini orkestralamağa mecburum. " Bu orkestra şefliğine son noktayı koyacak , Saatleri Ayarlama Enstütüsü ile "Bütünlük insanlık için artık vehimdir diyecektir." Tanpınar gibi büyük yazarlar tek bir cümlenin yazarıdır bana göre o cümle de budur sadece kelimelerin yeri ve tonu değişir tıpkı : "Ne içindeyim zamanın ne de büsbütün dışında..." Şeklinde değişime uğraması gibi.

Mahur BesteAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 20196,5bin okunma

·

122 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

yalnızardıç