Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.31
Gönderi
Kadınların Yönetimi Ele Geçirmesi ve Komünist Ütopya
“Çünkü bir komedya dahi gösterebilir doğru olanı. Ben de söyleyeceğim zaten korkunç ama doğru olanları.” (Aristophanes)
Mizah, ‘doğru olan’ diye nitelendirdiklerimizin ehemmiyetini, dolaylı veya karşıt bir yoldan soruşturur ve doğru olan’ın içeriğini bir nevi yeniden oluşturur. Komedyen açıkça ‘…doğrudur, …yanlıştır’ buyruğu vermekten ziyade, zihnindeki doğru ve yanlış algısının toplumdaki doğru ve yanlış algısından farklı olduğunun bilinciyle, toplumsal algının sorgulanması için toplumu örtük olarak teşvik eder. (Burada insanların neye, niçin, neden güldüklerine dair bir şeyler söylemek yerinde olurdu ancak bu kapsamlı ve karışık konudan bahsetmek incelemenin sınırlarını aşar.) Bu nedenle komedyenlerin neredeyse bir sosyolog da oldukları söylenir kimi zaman, ki bunda bir nebze gerçeklik payı vardır.
Aristophanes genç yaşlarda yazarlığa merak sarmış; mizah gücü yüksek, kendine özgü bir üslubu olan, yerine göre sözcükler uyduran, nüktedan, alaycı ve eleştirici (birçok politikacı ve filozof eleştiriden payına düşeni almıştır) bir bakışa sahip Antik Yunan dönemi yazarlarındandır. Katıldığı şenliklerde (ki o dönemde şenlikler büyük bir prestij demekti) dereceler kazanan, çoğunca birinci olan biridir.
Kadın Mebuslar, kadınların kent yönetimi ele geçirmesini -öncesiyle ve sonrasıyla- anlatır. Kadınlar kent yönetimini ele geçirdiklerinde tez elden üç karara varırlar:
1. Herkesin ne mülkü varsa toplanacak.
2. Toplanan mülk ile ortak havuz oluşturulacak ve ihtiyaçlar o havuzdan karşılanacak.
3. Evlilik ve ebeveynlik ortadan kalkacak, evlilik bağı olmaksızın herkes herkesle cinsel ilişkiye girebilecek.
Kararlardan anlaşılacağı üzere Kadın Mebuslar bir yönüyle komünist ütopyadır ve Platon’un Devlet’iyle birlikte ilk komünist ütopya örnekleridirler. ‘Kadın Mebuslar’ ve ‘Devlet’ arasındaki ortaklıklara geçmeden önce, belki de komünist ütopyanın öncülü olan Herodotos’a kısaca değinmek yerinde olur. Tarihçi Herodotos Yunan medeniyeti dışındaki bazı ‘barbar’ medeniyetlerde insanların evlilik ve ebeveynlik bağı olmadan serbestçe seks yaptıklarını, ve bunun da toplumsal birlik açısından faydalı olduğunu anlatır. Bu ‘fayda’ fikri hem Devlet’te hem de Kadın Mebuslar’da görülür. Kadın Mebuslar ve Devlet arasındaki ortaklıklar şöyle sıralanabilir:
a. mülk ortaklığı.
b. (cinsellik bağlamında ama aynı zamanda dayanışma bağlamında da) beden ortaklığı.
c. hukuki davanın yokluğu.
d. çocukların bütün yetişkinleri ebeveyn sayacakları fikri.
Kadın Mebuslar’da kadınlar yönetimi ele geçirdikten sonra ücretli fahişelik yasaklanır ve zorunlu fahişelik vatandaşlık görevi olur. Bu göreve göre işgüzar ve cinselliğe düşkün (Aristophanes, kadınların cinselliğe düşkünlüğünü alaycı bir tonla onlara ‘bacaklarımızı kaldırmaya alışmışız, oylamada ellerimizi kaldırmayı nasıl aklımızda tutacağız?’ dedirterek resmeder) resmedilen kadınlar istedikleri her erkekle seks yapabilecek, erkekler de istedikleri her kadınla seks yapabileceklerdir. Burada birkaç sorun ortaya çıkar: “kurbağa yüzlü, pörsümüş” yaşlı kadınlara kim çakacak[(diaspondein: çakmak) Aristophanes burada genç erkek ve yaşlı kadın arasındaki ilişkinin Oedipusvari olacağını alaycı bir tonla söyleyerek Oedipus kompleksine selam çakar]? Yaşlı erkeklere kim vurduracak (spondein: vurdurmak)? Bu sorunun çözümü için yeni bir kural çıkartılır: Gençlerle seks yapmadan önce yaşlılarla seks yapılması zorunluluğu. Tüm bu kararlar, Yunan medeniyetinde oikos (aile) ve polis (kent) arasındaki çatışmanın giderilmesi girişimi olarak okunabilir. Öyküye göre evliliksiz ve ebeveynsiz olacak olan (serbest) cinsel ilişki ve toplumsal yaşantı, topyekun bir oikos yaşantısı olacak ve böylece toplumsal birlik sağlanacaktır. Çocuklar kimden doğduklarını bilmedikleri için tüm kendinden büyükleri anası-babası sayacak ve onlara hürmet gösterecektir.
Aristophanes’in yazdıklarından günümüze dek intikal eden metinleri ilk anlamında (olduğu/okunduğu gibi) kavramaktan ziyade, ikincil anlamında (tersyüz) kavramak daha doğru bir seçim olabilir. Kadın Mebuslar’da ve daha başka oyunlarında Aristophanes gelenekten kopuştan, yenilikten, eşitlikten bahseder ve bunu da seçtiği sözcüklerin ardına gizlemekten geri durmaz. Örneğin Kadın Mebuslar’da geçen ‘vurdurmak’, ‘çakmak’, ‘üzerine saldırmak’, ‘domaltmak’ gibi sözcükler genellikle yaşlıların (yani geleneğin) dile getirdiği sözcüklerdir; bunların yanında metinde ‘kavuşmak’, ‘zevklenmek’, ‘birleşmek’ gibi sözcükler de gençler (yeni olanlar) tarafından dile getirilir.
Metnin müstehcenliğine ve na-romantikliğine karşın, Epigenes ve genç kız arasındaki ilişki, ilk romantik ilişki örneklerindendir. Her ne kadar bu bölüm kısa olsa da, sanki Shakespeare bu kısımda kalemi Aristophanes’ten almış ve bu kadar öküzlük yeter biraz da romantik olalım diyerek yazmış gibidir.
Son kısımda metinde geçen bazı kelimelerin Türkçe karşılığını vermeden önce, biraz da çeviriden ve kitabın hazırlanışından bahsetmek istiyorum. Grekçe ve Latince metinler söz konusu olduğunda, özellikle Türkiye İş Bankası, Alfa ve Pinhan (eski adıyla Kabala) yayınlarının hazırladığı çeviri metinler öne çıkıyor. Gördüğüm kadarıyla Türkiye İş Bankası metnin anadilinden metnin özüne sadık kalarak Grekçe ve Latince yaptıkları çevirilerde, hemen hemen metin büyüklüğünde giriş, not, dipnot, sonnot, kaynakça ve metnin anlaşılması için daha başka bilgiler veriyor. Bu nedenle öncelikli tercih edilebilir ancak zaten birçok çeviri Türkçeye ilk kez çevrildiği için pek bir tercih imkanı da yok okuyucunun. Türkiye’de Grekçe ve Latinceden çeviri yapan çevirmenlerin sayıları gün geçtikçe artmakta ve çevirilerin niteliği konusunda okuyucunun oldukça şanslı olduğunu söyleyebilirim.
Platon komedyaları yalnızca delikanlıların okudukları ıvır zıvırlar olarak görür. O dönemde yazılan komedyalar her ne kadar ıvır zıvır olmasa da, günümüzdeki ‘sürükleyici-eğlenceli-baymayan’ kitaplar kategorisine -en azından felsefe metinlerine göre- daha uygun düşer. Günümüzdeki Wattpad kitaplarının Yunan medeniyetindeki karşılığı olarak görebilirsiniz onları. Ancak medeniyet, kültür ve yazar kalitesi arasındaki farkları göz önünde bulundurduğumda, o dönemdeki komedyaların günümüzdeki en ‘ciddi’ kitaplardan daha da ciddi olduklarını, daha ciddi meseleleri konu edindiklerini rahatlıkla söyleyebilirim.
Metinde geçen bazı sözcüklerin Türkçe karşılığı:
- meignymi: kavuşmak, birleşmek
- euphranesthai: zevklenmek
- spondein: vurdurmak
- diaspondein: çakmak
- krouein: vurmak
- ereidein: domaltmak
- hypokrouein: üzerine saldırmak / sözünü kesmek / vurmak
- kinein: hareket etmek
- dephein: mastürbasyon yapmak
- khoiros: dişi domuz yavrusu / argoda şeftali
- mélon: elma / argoda meme
- thyra: kapı / argoda anüs ve bazen de vajina
- trypéma: delik /argo olarak kullanılmakta
- trypé: zarafet
- kasaureion: genelev
- kasalbas: sürtük
- ksyron: ustura kullanmak
- paratiellein: ağda yapmak
- lithos: taş
- tis agoreuein boueletai: kim konuşma yapmak ister?
- prostatai ponéroi: rezil önderler
- moikhos: kırık / evlilik dışı ilişkiye giren kimse
- binesthai: kadının edilgen olduğu seks
- o(o:üç) andres: yiğitler/erkekler
·
330 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.