90’ları nasıl bilirdiniz dendiğinde aklına “Sulugöz, Spacesgirls, sanalbebek, walkman, blucin” gelenler belki de şanslı olanlarımız. Bir de aklına faili meçhuller, kayıpların fotoğraflarıyla kaplı bir otobüs, işkenceler gelenler var. Burnunda zemin katların rutubet kokusuyla gözlerine kişiliksiz bir gri ve karanlık dolanlar. Cahide Birgül, bu kitabı ikinci grubun kişisel hafızasına tırnaklarını geçirerek sarılmak için yazmış. Türkiye tarihinin kurgunun içine yedirilmesi konusunda edebiyatımız sol eli ve sol bacağı yokmuş gibi davranır. Çoğu yazarımızın yazınında siyasi tarih, azıcık koyayım, sos olsun, tat versin niyetiyle yerini bulur. Ama Cahide Hanım kitabını tarihin tiridine bandırıp bırakanlardan değil. Çok daha fazlasını yapmış. Bir defa simgelerle örmüş anlatısını. Asker baba, istihbaratçı abi, her şeye sessiz kalan bir anne şeytan üçgeninin ortasında Nilüfer, ve sesini asla duymadığımız küçük kardeşle küçük bir aile değil, küçük bir devlet kurmuş oraya. Bayrak diye kalın perdeler çekmiş pencerelere. Babadan kalma kamçı koleksiyonu, havada savrulup üzerinize inebilecek olan şiddetin gölgesi, kopuk düğmeli adamın yarattığı huzursuzluk ve sessiz kardeşin havayı yırtan çığlıklarına deve yüküyle anlam bindirmiş. Ve o zamanın sloganlarını haykırarak, duyguları haddinden fazla ajite ederek, koca koca siyasi tespitlerde bulunarak falan da yapmamış bunu. Karakterlerini ayaklarından tutup tepeüstü sallandırmış 90’lardan aşağı. Onları karanlığa boyamış. Ve onlar karanlığa boyandıkça her şey daha seçilir, anlaşılır olmuş. Mikrofonu onların iç sesini duymaya ayarlamış. Karınlarındaki ağrıyı, zihinlerinin içindeki susmak bilmez orkestrayı ve kalplerindeki sıkışmışlığı duyurmuş okura. Okurun ruhu sıkışsın, herkes bu kasvetten payına düşeni alsın diye elinden geleni yapmış. Bu kitap kasvetten bir hırka. Giyenin etine batan kırçılları var. Ama öyle güzel, öyle katmanlı, öyle özenle örülmüş ki, şaşkınım, ağlamaklıyım, minnettarım. Yazmış kadın, “Yapın bunun resmini”. Dipnot: