Carlist Savaşlar
Liberalizminin siyasi teorisi XV III. yüzyıl sonları ile XIX . Yüzyıl başlarında, Fransız Devrimi'nin etkisi ile İspanyol Devleti'nde de egemen olmaya başlar. Merkezi yönetimi güçlendirmek için Basklıların tarihsel yasaları olan fuero'lar yürürlükten kaldırılmaya başlanır, Basklılar da buna karşılık silahlı ayaklanmalar başlatırlar. 1833-76 arasında iki kez vuku bulan Carlist Savaşlar 'da, Kraliçe Il. İsabel'in liberal hükümetine karşı, tarihsel özgürlüklerini koruyacağına söz veren kardeşi Carlos'un yanında yer alır, kral olması için onu desteklerler.
Adını Carlos taraftarı olmaktan alan (Carlist, Carlocu) bu savaşlarda, "fuero"ları savunan Basklılar ile dini ve geleneksel monarşiyi savnan Carlos taraftarları, bölgesel farklılıkları tanımayan liberal monarşicilere, yani İsabel'cilere karşı birleşirler. Savaş her ne kadar devlet çapında bu iki karşıt görüş yanlıları arasında başlamış ise de ilki gibi (1833-39) ikincisi (1872-76) de temel olarak Güney Bask toprak l arınd a cereyan eder. İlk Carlist savaş süresince Basklılar kendilerine ait yönetimi, ordusu, parası ve üniversitesi olan bir devlet organize ederler.
İkinci savaşta (1872-76) da ilki gibi, İspanyol Devleti içinde özerk hükümetini koruyan yegane bölge "Baskça konuşanlar" bölgesi de denen, o vakitler Bask dilinin en yoğun konuşulduğu Güney Bask Ülkesi olur. İlk savaş 1839'da, İspanyol hükümeti tarafından, "krallığının anayasal birliği içinde" geleneksel yasaları tanımayı hükme bağlayan bir anlaşma ile noktalanır. En azından tarihsel siyasi haklarını koruyan bu düzenleme Basklılar tarafından "kötünün iyisi" anlamında kabul edilir. Ama merkezi İspanyol Hükümeti'nin müdahaleleri gecikmez. 1841'de Navarra Parlamentosu ortadan kaldırılır. Gümrük yerleri Bask sınırlarından kıyılara nakledilir. Güneyin diğer üç Bask bölgesi Bizkaia, Gipuzkoa ve Alava ise 25 yıl daha foral yapıların bir bölümünü korumaya devam ederler.
Sayfa 27
·
184 görüntüleme
++ Devamı
İlk savaşın yenilgisi, Basklıların hoşnutsuzluğu, derken benzer karakterli ikinci bir Carlist savaşın başlaması gecikmez. 1872-76 arasında devam eden bu ikinci savaş, Bask topraklarındaki bölgesel Bask hükümetleri tarafından finanse edilir. Yeniden kendilerine ait bir yönetim oluşturulur, ordusu, parası, posta pulları, bir üniversitesi ve bir yükswk mahkemesi ile. Basklılarün desteği karşılığında Bask bölgelerinin tarihsel siyasi haklanm koruyacağına ve egemenliklerine dokunmayacağına söz veren Carlistler'in ikinci ve sonuncu kez yenilmesinin anlamı, şanslarıni yenik tarafla birleştirmiş olan Basklılar için felaketten başka bir şey olmaz : Bask "fuero"ları, Katalan (1715) ve Valensiyalılarda olduğu gibi kesin olarak tarihe karışır. Protestolar sonucu değiştirmez. Böylece, 1812 İspanyol Anayasası'ndan beri birleşik bir İspanyol milleti oluşturma fikrinii aklına koymuş olan liberal burjuvazinin, foral (bölgesel) egemenliğe karşı yürüttüğü mücadele "başarıyla" sonuçlanır ; "ulusal birlik" sağlanır, merkeziyetçi bir devlet yapısına geçilir. Her savaşta olduğu gibi bu iki Carlist Savaşta da "katıksız iki düşman kanat" yoktur. Basklıların hepsi top yekun bir tarafta yer almaz. Bask ticaret ve maden burjuvazisi ile İspan yol aristokrasisiyle ilişki içinde olan bir kesim Carlistlerin karşısında yer alır. Foral sistem nihayetinde bu kesimlerin büyümelerinin önünde bir engeldir. Foral kısıtlamaların kalkması, gümrüklerin kıyılara inmesi, işgücü hareketliliği vs. onlar için önemli avantajlardır. Fuero'ların kalkmasından hemen sonra Bask topraklarından İngiltere'ye maden ihracı güçlü bir şekilde gelişir. Bizkaia'da modern karakterde yarımadanın ilk siderurjli endüstrisi yerleşir. Deniz taşımacılığı , gemi yapım ticareti ve bankacılık gelişir.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.