Çok sert eleştiriler, resmen gömüyor Tolstoyu.. ilk önce bunu söyleyeyim de kurtulayım. Gorki, yeni kurulan Bolşevik devletin parlattığı bir şahsiyettir. Yazar bile demiyorum. En meşhur eseri " Ana " , gerçekten propaganda için yazılmış kötü bir kitap. Yaa Gorki efendi, Tolstoy amcanın kardeşi var burada sen onu gömersen o da seni gömer.. .. Tolstoy rahatsız ve hava değişimi için Kırım'a gider 1901 de. Orada Suver, Gorki, ve Çehovla zaman zaman bir araya geliyor. Gorki de bu dönemde - kendi deyişine göre- önce kaybettiği sonra bulduğu bazı kısa kısa notlar alıyor bu buluşmalar ile ilgili. Bu kitabın bir bölümünü bu notlar oluşturuyor. Asıl bölüm bir Mektup, bitmemiş, anladığım kadarı ile gönderilmemiş bir mektup, daha doğrusu mektup formatında bir risale. Mektup; sözde Tolstoyun ölüm haberini alması üzerine Gorki tarafından yazılıyor. Ama ne hikmetse sonradan bulduğunu söylediği Anı notları ile birlikte - ki notların tarihi 1901 , mektup 1910, - Bolşevik devriminden sonra 1919 da basılıyor. Gorki siyasi kimliği ile dikkate alındığında elbette bu düşündürücü ve zamanlama manidar. Her şeyden önce o devirde büyük taraftar topluluğu olan Tolstoyculuk akımını, topluluğunu, siyasi olarak etkinliğini bitirmek hiç değilse Tolstoyu itibarsızlaştırmaya çalışılarak bu topluluğu pasivize etmeyi düşündüklerini sanıyorum. Tolstoya bir kere ikiyüzlü riyakar diyor. Onun halkçı olmadığını, halkı sevmediğini, onu seven halktan kişilerle görüşmekten kacındiğını söylüyor. Kadınları aşağılık mahluklar gibi gördüğünü ve davrandığını söylüyor. Hedef batılaşma olması gerekirken, onun buna engel olan bir doğulu Slav olduğunu söylüyor. Tanrı görüşünde bile samimiyetsiz olduğuna -hatta bence asıl mesele de burda - kendini bir ermiş olarak lanse ettiğine ve taraftarlarının da böyle yaptıklarını söylüyor Gorki.. daha daha neler söylüyor. Kısaca kibirli, bencil, Gorki ve çehov da dahil bir çok yazarı beğenmeyen onlara hakaretler savuran biri olarak lanse ediyor. Eserlerinde ki Tolstoy degil demeye calişıyor. Gorki demediğini bırakmıyor ama - sözde- mektubun sonunda tanrı gibi adam diyerek - sözde- onure etmeye çalışırken bile gömüyor Tolstoyu. Gorki 1901 de yazdığı bir iki hikaye ile gündemde olan tek romanı ile pek begenilmeyen bir yeni yetme. Çehov ise ondan çok daha başarılı bir hikayeci. Gorki, alıngan bir tip. Çehov ise Tolstoy hayranı. Ama bir sene sonra Gorki Lenin ile tanışacak ve başka bir yola girecekken, kader ağlarını çehov için örecek, Tolstoy şifa bulurken Çehov düzelmeyecektir.