İlksöz: Son kitap, Ferrara'da kimse kalmasın.
Bassani okuyanlar bilir, o Ferrara'nın anlatıcısıdır. Özellikle İkinci Dünya Savaşı yıllarını, öncesi ve sonrasını, faşist İtalya'daki -tabi Ferrara'daki- Yahudi cemaatinin yaşantılarını, olayları, kişileri aktarır bize. Belki çokça ayrıntılı olsa da an betimlemeleri ile sinemasal fotoğraflar koyar okurun önüne. Kişilerin, acı çeken yahudi cemaatinin portrelerini bir bir sıralar kitaplarında. Bu kitap bu anlatımların sonuncusudur.
Altı ana bölüm, bazı bölümlerde alt bölümler, içeren kitabı nasıl tanımlayacağımı bilemedim. Her ne kadar öykü olarak tanımlansa da Bassani kendi hayatından izler taşıyan eserler verdiği için ben bunları birer anlatı gibi okudum açıkçası. Dediğim gibi bu kitap son Ferrara kitabı. Sanki Bassani diğer kitaplarında değinemediği olay ve kişileri aktarmış bu kitapta. "Madem yıllarca Ferrara'yı anlattım, mutlaka bunlardan da bahsedilmeli, yoksa eksik kalır Ferrara hikâyesi" demiş gibi geldi bana. Sonuçta biri hariç tüm kitaplarını okuduğum için bunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim.
Kuru Otların Kokusu son Ferrara kitabı olduğu için Bassani okumalarında en son okunmalı aslında. Benim planımda buydu. Ben de önce Surların İçinde'yi okuyup sonra bunu okuyacaktım. Ama öyle olmadı. Tatlı can başkaldırıp planlı okumalara isyan ettiği o ilk günlerde Surların İçinde'yi bıraktırıp Kuru Otların Kokusu'nu okuttu bana. Artık planların değil onun sözü geçiyor çünkü. Kitabı tavsiye edip etmemekte kararsızım. Ama şunları kesin olarak söyleyebilirim: kesinlikle Bassani ile tanışma kitabınız olmasın, eğer Bassani külliyatını tamamlayacağım derseniz de son kitap olsun. Sağlıcakla. Kitapla.
.
.
.
Sonsöz:
Önce yemek, sonra felsefe.
.
.
.
