Mehmed Said Efendi, 1815’te yazdığı "Delinâme" adlı risalesinde 56 çeşit delilikten bahseder (Freud 1856 doğumludur, delilerin hepsini libido torbasına doldurmuştur). Avnî Bey'de bu sayı 30-35 civarındadır. Bu tasnife göre toplumda akıllı bulunmamaktadır...
1- Asıl deli: Kendini cennetlik sanır.
2- Ağzı açık deli: Konuşacağına bakar.
3- Yanaz deli: Kendi kendini sever.
4- Bılkın deli: Nedensiz korkar.
7- Zır deli: Bir şey söyleyince eşek gibi ağlar.
8- Zirzop deli: Suçlarını saklamaz.
9- Esirik deli: Elbiselerini yırtar, salyaları akar.
10- Takla göz deli: Kötü ve iyinin nereden geleceğini algılayamaz.
11- Tamakâr deli: Zararını, kârını bilmez.
12- Lipri deli: Söylediği cevabı anlatamaz.
13- Ebleh deli: Akıllı olduğunu sanır.
14- Tiryaki deli: Kimse ile zindegânlık etmez, kavga eder tabakları kırar.
15- Gözü büyük deli: Çalışmaktan korkar.
16- Kuş akıllı deli: Kavga etmeyi sever.
17- Tembel deli: Kahvelerde uyur.
18- Kızıl deli: Ufak olaylar yüzünde kavga çıkarır.
19- Maskara deli: Soytarılık yapar.
20- Cinni deli: İnsanlara ve hayvanlara vurur.
21- Cin kıl deli: Dediği olmazsa tepinir.
22- Cebi pâk deli: Boyanmayı sever.
23- Haylaz deli: Hiçbir şey yapmaz.
24- Maslahat deli: Başkaları için çalışıp kendi sorumluluklarını unutur.
25-Şeytani deli: Kimseyi sevmez, bencildir.
26- Şuara deli: Kafiyeli konuşur.
27- Çılgın deli: İyi konuşurken birden konuşması fenalaşır.
28- Çarpık deli: Ellerini ayaklarını oynatır.
29- Sevdavi deli: Zinayı sever.
30- Sabırsız deli: Kanun dışı mallara sahiptir
31- Serseri deli: Haylazlığı sever.
32- Sürtük deli: Vaktini kahvelerde geçirir.
33- Sünepe deli: Tımarhanede ve Yahudilerde çok bulunur.
34- Rabıtasız deli: Konuşması mantıksızdır, düşüncesi bozuktur.
35- Dem geldi deli: Bazen sakin bazen coşkulu deli.
36- Zınkıl deli: Yetişkin olup çocuklarla oynar.
37- Zır zır deli: Çok konuşur.
38- Dal bastı deli: Kötü laflar (küfür) söyler.
39- Tartağan deli: Kendine bakamaz.
40- SüfIi deli: Önüne ne konursa yer
41- Farsî deli: Çok az konuşur.
42- Pervane deli: Bir şeyi yüz kere söyler ve yapmaz.
43- Pişikir deli: Fahişelik yapar.
44- Kelpi deli: Küfreder, dine söver.
45- Futur deli: Dişlerini gıcırdatır.
46- Uflaz deli: Soytarılık yapar.
47- Fesad deli: İnsanlar arasına nifak sokar.
48- Fitne deli: Piç gibi davranır.
49- Fırfır deli: Saman alevi gibi birden parlar çabuk söner
50- Kayık deli: Her şeye inanır, hamama gider kurnaya, düğüne gider zurnaya inanır.
51- Misafir deli: Çok içer, meyhaneden çıkanları zorla kendi evine götürür kendi uyur.
52- Cömert deli: Tüm parasını içmek için harcar, zekâta gelince vermez.
53- Alış veriş delisi: Deli gibi satın alır.
54- Cevdar deli: Çok konuşur ama kimse anlamaz.
55- Kurudem deli: Her zaman şarkı söyleyip gülen deli.
56- Oynatan deli: Sakız çiğner ve kaşını gözünü oynatır.
Lokman Turan, Atatürk Üniv., Prof.Dr.,Erzurum, Klasik Türk Ed., Mesnevi/Gazel, Türkçe Eğitimi, Çocuk Edeb., İstanbul Üniv/91, Bosna Hersek Tuzla Üniv. (Misafir Öğretim Üyesi)
·
186 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.
