Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
Gönderi
580 syf.
·
Puan vermedi
Filizlenen Kelâm
ꕥ ꕤ ꕥ ꕤ
George-August Göttingen Üniversitesinin Protestanlık bölümünden mezun olan Angelika Brodersen; aynı üniversitede Arabistik ve Alman Filolojisini bitirdi. 1992-2007 yılları arasında Göttingen ve Zürich Üniversiteleri ile Beyrut Orient Enstitüsünde çalışan Angelika Brodersen; 2017 yılından beri Bochum Üniversitesi Doğu ve İslâm Bilimleri Bölümünde akademik araştırmalar yapmakta ve “Mâtürîdîlik ” alanında çalışmalarıyla bilinmektedir. Sıfat teorisi örneği olarak sunulan erken dönem Mâtüridîliğinde Kelâmî yaklaşımlar; yazarlar ve eserleri, belgeye dayalı metinler ve deliller temel noktalarla anlatmakta. Âlemin yaratıcısı olarak Allah, Birliği ve Ezelîliği, Aşkınlığı, Sıfatları, Hikmeti, İşitmesi ve Görmesi, İradesi, Yaratması, Kelâmı, Re'yetullâh, İsim ve Müsemmâ ile “Belgeye Dayalı Bölüm: Metinler” bölümünün alt başlıklarını oluşturmakta. Aynı başlıkların “Sistematik Kısım: Deliller” bölümünde de işlenerek “Bilinmeyen Kelâm – Erken Dönemde Mâtüridîliğinde Kelâmî Yaklaşımlar” kitabında yirmi beş başlık barındırmaktadır. Mâturîdî temsilcilerin biyografi ve metin çalışmasıyla tafsilatlı bilgilerle Mâturîdî inanç ilke ve esaslarına ışık tutulmaktadır. Mâturîdî kelâmcıların Ebû Hafs Ömer en-Nefesî, es-Semerkândî, es-Sâlimî, Ebu'l-Yusr Muhammed el-Perdevî, Ebu'l-Mu'în en-Nesefî, es-Saffâr, el-Lâmişî, es-Sâbûnî ve Ebu'l-Berekât en-Nesefî’nin Mâturîdî kelâm konularına yaklaşımları işlenmektedir.
Kelâm konusunun önemli meselelerinden “Âlemin Yaratılmışlığı, Yaratıcının Sıfatları, Zorunlu Oluşu” derin ve geniş bir anlam arayışıdır. Zihinsel çabanın sistematik dayanaklara ulaşıp delil üretmesinin bir yöntemi olan kelâm ilminin Mâtürîdîlik geleneği içinde filizlenmiş hâlini Brodersen, “Âlemin Yaratıcısı Olarak Allah” kadîm izleri gün yüzüne çıkartmaktadır. Tüm bu kadîm izlerin varlıkların var oluşu hususunda her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten (bi kâdirin âlimin) bir gücün idrak serüvenin yansımalarıdır. Kitapta bu serüvenin yansımalarından Mâturîdîliğin on üç temsilcilerinden ortak paydalardan çeşitlilik görmekteyiz. Âlem için bir yaratıcının zorunluluğu, yaratılmadan önce yok olması, yani herhangi bir şeyi yaratmaktan aciz olmasıyla ispatlanmaktadır. Kitabın “es-Saffâr” yorum kısmı şöyle devam eder: Âlem aynı şekilde, kendisini de yaratamaz; zira bu durumda, kendi varlığının sebebi olurdu ve bu da varlığının sürekli olması anlamına gelirdi. Şu hâlde âlemden farklı bir özelliği sahip ve âlemin varlığı, onu yaratan ve belli bir süreye kadar var olmasını sağlayan bir yaratıcıya bağlı olmalıdır, fikrini savunur. “el-Lâmişî” yorumunda ise “âlem” ifadesi Allah dışında var olan yer ve gökler ile bunlar arasında bulunan her şeyi tanımlar. Bunların tümü Allah tarafından yaratılmıştır. Yaratılanlar ise araz ya da cevherdir; bunlar da parça ya da cisim olarak ortaya çıkar, yorumunu yapmakta.
Kelâm yaklaşımının Mâturîdîliğin yorum meselelerinden “Allah'ın Birliği ve Ezelîliği”nde “Şayet göklerde ve yerde Allah'tan başka tanrılar olsaydı, bu ikisi de bozulup giderdi.” (el-Enbiya 21/22) Allah'ın birliğine işaret ederken, Allah'ın ezeli olmasıyla; başlangıcı olmamak anlamına geldiğinden O'nun dışındakilerin tümü yaratılmıştır. Bâkiyen ebeden Allah, ezelî, ebedîdir ve birdir.
Samimi kalplerin Allah'a yönelik zihinsel düşünce ve anlamlandırma çok ince hassas bir yapıdır. Zihin ve kalbin bütünlüğü samimi bir imana kavuşması için tarihsel süreçte bu çaba her zaman vardı. Bu kelâm meselesinin Mâtürîdîlik havzasının bakış açısını Brodersen “Allah'ın Aşkınlığı” konusunda da önemle bilgiler vermekte. Bu noktada en-Nesefî şöyle açıklar: “Allah ne araz, ne cisim ne de bir cevherdir. O'nun şekli ve sınırı yoktur, sayılamaz ve parçalara ayrılamaz. O, ne birleşiktir ne de sonludur. O'nun ne ve nasıl olduğu söylenemez. O, hiçbir yerde değildir ve zamanın akışına da bağlı değildir. Hiçbir şey O'nun benzeri değildir. Hiçbir şey O'nun bilgisinden ve gücünden kaçamaz.” (s.89) Zihinsel düşünce ve kalbin tasdik halinin Allah'ın Aşkınlığı konusunun bir özeti en-Nesefî’nin bu alıntısında görülmektedir. Bu başlıkta Allah’ın araz, şekil, cisim, cevher ve hiç bir mekânda olmaması yönünde derin bakış açıları bulunmaktadır.
Zihnin ve kalbin yansıması olan dil, Allah'ı anma hususunda özel sıfatlara başvurmakta. Allah'ın ezelde, ilim, hikmet, kudret, tekvin, bekâ ve kelâm gibi sıfatlarla nitelendirilir. Bu sıfatların nitelemeleri Allah’ın zâtı yaratılmışların zâtına benzemediği gibi Allah'ın sıfatlarının da yaratılmışların sıfatına benzemediği, vurgulanır. O, kendi zâtında bulunan ve O'nun ne kendisi ne de O'dan başka bir şey olan ezelî sıfatlara sahiptir.
Mâtürîdîlik geleneğinin Kelâm konularından “İlâhî İrade” meselesi Brodersen kitabında yer verdiği en geniş başlık. Allah'ın hoşnutluğu ve rızâsını içeren ilâhî irâde; hükmetme, karar verme, belirleme, teveccüh ve hoşnut olma gibi kavramlarla “meşi'et” ve “irade” ile ifade edilir. “Allah istemedikçe siz isteyemezsiniz.” (el-İnsan 76/30), “Allah birisine hidâyet vermek isterse, O'nun göğsünü İslâm'a açar. Oysa birisini de saptırmak isterse onun göğsünü daraltır ve sıkıntı verir.” (el-En'âm 6/125) ayetleri İlâhî İradeyi işaret eder. İlâhî İrade O'nun, zâtında bulunan ezelî bir sıfattır.
Allah'ın ezelî dört sıfatı olan “Yaratma / Tekvîn”, “İlâhî Kelâm”, “Allah’ın Görülmesi / Rü'yetullâh” ve “İsim ve Müsemmâ” Brodersen kitabın son dört başlığında ele almaktadır.
Erken dönem Mâtüridîliğinde Semerkant havzasında; es-Semerkândî, el-Perdevî, en-Nesefî, Ömer en-Nesefî, el-Lâmişî ve Ebü'l-Berekât en-Nesefî iken Buhârâ havzasında ise; es-Saffâr el-Buhârî ile es-Sâbunî el-Buhârî ve yeri kesin olmayan es-Sâlimî kelâmcıların Allah'ın ezelde, ilim, hikmet, kudret, tekvin, bekâ ve kelâm gibi sıfatlarla nitelendirir. Zihin ve kalbin Allah'ı anlama arayışı ve tanıma çabası “Kelâm” ilminin görevidir. “Mâtürîdîlik ” alanında çalışmalarıyla bilinen Alman araştırmacı Angelika Brodersen; ilâhî isim ve sıfatlar öğretisi merkezli “Bilinmeyen Kelâm – Erken Dönemde Mâtüridîliğinde Kelâmî Yaklaşımlar” kitabında anlatmaktadır.
Kitabın Künyesi: Angelika Brodersen, Bilinmeyen Kelâm – Erken Dönem Mâtüridîliğinde Kelâmî Yaklaşımlar, çev. Özcan Taşçı, Albaraka Yayınları – 140, Kelâm Dizisi – 1, 1. Baskı Haziran 2022, 580 sayfa.
Yunus Özdemir
·
283 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.