Prens Bu kitap incelemesinde Niccolo Machiavelli'nin hayatından, Prens'in konusundan, yazılma amacı ve içeriğinden, kitap ile ilgili ön yargılardan ve kendi değerlendirmemden bahsedeceğim.
Hayatı:
Niccolo Machiavelli Floransa'da dünyaya gelmiş İtalyan düşünür, siyaset kuramcısı, yazar, şair ve devlet adamıdır. Hukukçu bir baba, kültürlü bir kadının oğludur. Bir dönem Onlar Kurulu (bakanlar kuruluna benzemektedir) olarak bilinen hükümet adına sekreterliğini üstlenip Floransa'nın diğer devletlerle olan ilişkilerini yönetmiştir ve ayrıca devletin yurttaşlarından oluşan öz askerleri; paralı, yardımcı birliklere yeğleyen Machiavelli yurttaşların askere alınması işlemlerini denetlemek amacıyla kurulan Dokuzlar Kurulu'nun başına getirildi.
1494 senesinde Fransa Kralı Vlll. Charles'ın İtalya'ya girmesiyle sürgüne gönderilen yönetimden uzaklaştırılan Medici ailesinin bir fırsat bulup İspanyol ordusuyla şehre (Floransa'ya) girmesiyle birlikte buraya yerleşip yeni bir yönetim kurdular.
Bu yeni yönetim Machiavelli'nin bütün imkanlarını kısıtladı: Devlette bulunduğu görevlere son verildi, bir miktar para ödemesine mahkum edip Vecchio Sarayı'na da girmesini yasakladı. Daha sonra Machiavelli'nin Medici ailesine bir komplo düzenlenmiş olabileceği iddiası gerekçesiyle 1513 senesinde tutuklanıp işkenceye maruz bırakıldı. Daha sonrasında ise beraat etti ve yaşamış olduğu şeylerden dolayı bir süre Sant'Andrea in Percussina'daki çiftliğine çekildi. Yazdığı eserlerin birçoğunu bu zamanda yazdı. Daha sonra ise Floransa halkı Medici ailesine karşı ayaklanda ve bunu bastıramayan Medici ailesi yönetimine son verildi, cumhuriyet tekrardan kuruldu.
21 Haziran 1527'de hastalığının ardından Floransa'da hayata gözlerini kapadı.
Eser hakkında: -SPOİLER-
Kitapta bahsedilen "Prens" devleti yöneten hükümdar yani yürütme erkidir. Bir hükümdarın devleti nasıl yönetmesi gerektiği, saltanatını nasıl koruyup kollayacağını, hükümdarlığını nasıl güçlendirmesi gerektiği bazı hükümdarların yaptığı hatalar ve bundan çıkarılması gereken dersler üzerine düşüncelerini yazmıştır.
Prens 1513 yılında yazılmıştır, önce Guiliano de'Medici'ye onun ölümünden sonra ise Lorenzo Di Pierro'de Medici'ye ithaf edilmiş olup kitabın ilk basımı onun 1527'de ölümünden beş yıl sonra 1532'de basılabilmiştir.
Eser konu itibariyle dört bölüme ayrılmıştır, ilk bölümlerde prensliğin türüne değinmiştir buna göre prensliğin dört türü vardır:
Birincisi "Mirasa Dayalı Prenslik"tir: Buna bir örnek verecek olursak Osmanlı hanedanlığıdır çünkü veraset sistemi vardır. Buna göre hükümdarlık babadan oğula geçer.
İkincisi "Yeni prenslik"tir: Bu prenslikte de adı üstünde olduğu gibi veraset sistemine dayanmaz yeni bir oluşumla oluşan prensliktir. Değişik yollardan elde edilir: Kişinin kendi gücüyle, başkalarının gücüyle ya da acımasızlıkla elde edilmesi veyahutta halkın iradesiyle (sivil prenslik) şeklinde.
Üçüncüsü ise "Karma Prenslik"tir: Bu prenslikte ise mirasa dayalı ya da yeni prenslikteki bir devlete eklenen bir parçadır.
Dördüncüsü ise "Kilise Prenslikleri": Bu prenslikte Katolik kilisesine bağlı Papalık devletlerinden oluşmaktadır.
İkinci bölümlerinde ordu hakkındaki sorunları ele almıştır. Üçüncü bölümde hükümdarın uyruklarına dostlarına ve düşmanlarına karşı davranışlarının nasıl olması gerektiği hakkında tavsiyeler vermiştir. Dördüncü son bölümde İtalyan hükümdarlarının halkı kendilerine düşman etmeleri, ordu konsundaki beceriksizlikleri ve çeşitli sebeplerle devleti yitirdiklerinden bahseder.
Ayrıca Türkler hakkında da az biraz değinmiştir mesela Osmanlı saltanatı ile Fransa'yı, Bizans İmparatorluğu ile Osmanlı'yı karşılaştırıp fikirlerini temellendirmiştir.
Niccolo Machiavelli hakkında doğru bilinen yanlışlar:
"Amaca giden her yol mübahtır" sözünü Machiavelli Prens kitabında söylemiş sanılsa da kitabı okuyanlar da görecektir ki bu vecizenin (özdeyiş) iddiadan başka bir şey olmadığı çok açıktır çünkü kitabın hiçbir yerinde böyle bir sözü yoktur. Bunun dışında acımasızlığı, ahlaksızlığı telkin ettiği konusunda birçok ön yargı vardır ama bunlar da doğru değildir bir bölümünde şunları söyler: "Prens insanların sevgisini kazanmasa bile, nefretten kaçınacak şekilde korku uyandırmalıdır.", "Prens aşağılanan ve nefret edilen birisi olmaktan kendini sakınmalıdır." o korkulan, saygı duyulan ama nefret edilmeyen bir prensi tasvir etmektedir bu nedenle düşüncelerinde ahlaksızlığı, acımasızlığı telkin etmez sadece gerekli durumlarda gerekli şekilde iki yüzlülüğü kullanıp acımasız olması gerektiğini söyler. Yani ölçülü olmak zorundadır ne soğuk ne sıcak bu bakımdan realisttir (gerçekçi), keskin bir gözlemcidir; fakat yazdıklarının yanlış anlaşılması, farklı yorumlanması sebebiyle bazı kilise adamları tarafından kitabı "şeytanın eseri" olarak nitelendirmiştir ve sonrasında ise bütün yapıtları "Yasak Kitaplar Dizini"ne konulmuştur.
Kendi değerlendirmem:
Kitabın yazıldığı dönem ile şu an yaşadığımız dönem her ne kadar birbirinden farklı olsa bile temelde çoğu şey hâla aynı. Machiavelli'nin Medici ailesine vermiş olduğu 26 bölümden oluşan bu tavsiye mektubunu günümüz devletleri kendilerine ilham almakta ve uyarlamaktadır. Bu bakımdan güncelliğini korumaktadır.
Siyasete, tarihe merakı olanara ve siyaset bilimi okuyanlara bu kitabı kesinlikle tavsiye ediyorum bir çırpıda okunabilecek bir kitap sizi sıkmayacaktır. Benim bu kitaba puanım 9/10.
PrensNiccolo Machiavelli · Can Yayınları · 201814,9bin okunma
·
69 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.
