Pek çok edebiyat otoritesince dünyanın en büyük yazarı olarak görülen, Rus edebiyatının hırçın realisti Lev Tolstoy'un 1887'de Beethoven'ın Kreutzer Sonata adlı operasını izler iken büyük etkiye kapılmasının akabinde 1889 tarihinde sanat ve müzik konusundaki fikirleri ile harmanlanarak evlilik kurumuna yeni bir bakış açısı getirdiği romanı Kreutzer Sonat, uzun bir tren yolculuğu sırasında hayatın, evliliğin umutsuz ve trajik yönlerinin bir 𝗶𝘁𝗶𝗿𝗮𝗳 mesabesinde gözler önüne serildiği, insanoğlunun ruhunun derinliklerinde uyuyan şiddete, kıskançlığa ve acizliğe uzanan, Tolstoy'un yaşadığı dönemin ahlak anlayışının ve kadın-erkek ilişkilerindeki değerlerin değişmesiyle yaşanan sancıların bir panoramasını teşkil etmektedir.
Kreutzer Sonat, eserimizin baş kahramanı olan asilzade Pozdnişev'in gençlik yıllarında sefih bir yaşam sürüp, kadın ile erkek arasındaki onulmaz farkları keşfetmesi ve karısıyla arasında gittikçe açılan uçurumun onu her geçen gün dönüşü kabil olmayan bir yola sürükleyişinin ve toplumdaki ahlaki yozlaşmanın mercek altına alındığı bir öyküyü ihtiva eder iken, akıllarda "mutlu bir evlilik mümkün müdür yahut her evlilikte aldatma söz konusu mudur?" sualini uyandırmaktadır.
Cinselliği, diğer bir deyişle cinsel aşkı, Tanrı'ya ve insanlara duyulması gereken saygının önündeki bir engel olarak nitelendiren Tolstoy, evliliğin devamı için yalnız evlilik öncesinde değil, evlilik esnasında da cinsel aşktan kaçınmanın ideal yaşam için kaçınılmaz bir ödev olduğunu, kadın-erkek ilişkilerinde kişinin kendine saygısı ve erdeminin önemine inanarak, erdemsizliğin insanoğlunu ne gibi çıkmazlara sürüklediğine ayna tutar.
Kreutzer Sonat, Tolstoy'un en çok tepkiye maruz kalan eserlerinden biri olur iken, yazarın kiliseden aforoz edilme sürecine kapı aralayan adımlardan biri hâline gelir.
Öte yandan son derece sade, gerçekçi ve etkileyici anlatımın doruğa çıktığı eser, sayısız sanat eserine de esin kaynağı olmaya muvaffak olmuştur.
