MARK TWAİN_İNSAN NEDİR?
İnsanın ne olduğuyla, kim olduğuyla, kim olduğumuzla ilgili o kadar çok şey konuşuluyor, yazılıyor ve düşünülüyor ki; arayışı bitmeyen, sorgulayan, merak eden bir insan için banko bir kitap bence ‘’İnsan Nedir’’.
Bir kere, ‘’İnsan Kimdir?’’ diye değil, ‘’İnsan nedir?’’ diye soruyor yazarımız Mark Twain. Neden? İnsanın bir benliği var mı gerçekten, kimim diye sorabileceği? Düşünün.
İşte bu kitapta, benlik dediğimiz şeyin varlığına karşı çıkan biri var. Yaptığımız, düşündüğümüz, konuştuğumuz hiçbir şeyin bizim elimizde olmadığını anlatan biri. Anlatıyor ; diyor ki, insan denilen şey, basit, az gelişmiş ya da çok gelişmiş makinelerden ibaret yalnızca.
Kitapta, insan üzerine konuşan iki adam var; Genç adam ve Yaşlı adam. Öylesine bir sohbet havasında geçen fakat öylesine şeylerden konuşmayan bu iki adamın arasında geçen diyalogdan ibaret içerik aslında. Yaşlı adamın çarpıcı ve yerici söylemlerine karşılık bunları kendisine ve insan ırkına yediremiyor, mütemadiyen ırkını savunuyor genç. Savunduklarının, elinde kum tanesi gibi dağılması? Bu hissi hepimiz tatmışızdır, öyle değil mi?
Aslında kitapta, sıfatların bile boşuna konulmadığı hissediliyor. Genç adamın sıfatı neden genç olmuş, yaşlı adam neden yaşlı adam olmuş, düşündürüyor. Savundukları şeyler bambaşka. Genç olan daha hayatın, yolun çok başında. Henüz arınamamış benliğini parlatan nefsinden. Yaşlı adam ise yaş alırken ben oldum demeyecek kadar olmuş, hiçliğinin farkına varmış biri. Nirvana.
İnsanın yalnızca, - adına belki vicdan da denilebilir bunun - içindeki bir şeyi tatmin etmek adına, kendi mutluluğu ve iç huzuru için hareket ettiğini söylüyor yaşlı adam. Yaptığımız iyilikleri, fedakarlıkları, karşılıksız sevgilerimizi, iç huzurumuzu sağlamak amacıyla gerçekleştirdiğimizden bahsediyor. Hiçbir eylemimizin karşılıksız olmadığından yani. Genç adam karşı çıkıyor tabi buna. Örnekler veriyor, karşı tezler sunuyor.
Bir adamın, soğuk, yağmurlu bir günde, otobüse binmek için ayırdığı cebindeki son parayı, sırtında kabanı ve üzerinde yol parası olmayan yaşlı bir kadına hiç düşünmeden vermesinin bile karşılıksız olmadığını kanıtlıyor.
Eğer bunu yapmasaydı içi içini kemirecek, vicdanı huzur vermeyecekti adama. Aslında son bozukluklarıyla koca bir huzur satın almıştı ve hiç de fena bir alışveriş sayılmazdı...
Anne sevgisinin bile karşılıksız olmadığını fark ettiğinizde biraz üzülebilir, sizi hayvanlarla bir tuttuğu için sizinle ve zekanızla alay ediliyormuş hissine kapılabilirsiniz. Tadınız kaçabilir, iki kahramanımızdan biri olan genç adam gibi.
Yaşlı adamın üzerinde durduğu ve genç adamın kaldıramadığı, benliğine fazla gelen başlıca şey ise ; insanın da hayvanında aynı olduğu konusuydu aslında. Hatta bazı hayvanlar insanlardan üstündü yaşlı adama göre. Karıncalar mesela . İspat niteliğinde bir çok örnek olay anlatıyor yaşlı adam.(Buradaki karınca hikayesi, benim kilit hikayem olmuştur) Genç adam da bazı konuları, sorduğu ek sorularının cevaplarını alması koşuluyla serbest bırakıyor, bazılarının cevaplarından ise tatmin olmuyor, tekrar tekrar kanıt istiyordu. Kanıt isteseniz de istemeseniz de, sorgulasanız da sorgulamasanız da okumalısınız İnsan Nedir'i.
" Genç adam: ... Yine de hala aşılamaz bir duvar var. Heybetli bir duvar. Onlar ahlak duygusuna sahip değiller. Bizim ise ahlak duygumuz var ve bu bizi onlardan ölçülemeyecek kadar yükseğe taşıyor.
Yaşlı adam: Böyle düşünmenin nedeni nedir?
Genç adam: Burada biraz duralım. Söylediğin deliliklerin tamamına katlandım fakat bu kadarı yeter. İnsanın ahlak açısından diğer hayvanlarla bir seviyeye konulmasına müsaade etmeyeceğim.
Yaşlı adam: Aslında ben insanı o kadar yukarı seviyeye taşımayacaktım.
Genç adam: Bu kadarı da fazla bence! Bu konu hakkında şaka yapmak doğru değil.
Yaşlı adam: Şaka değil. Ben sadece gayet açık ve basit olan bir gerçeği belirtiyorum. Bunu merhametsiz bir şekilde de yapmıyorum. Doğruyu yanlıştan ayırıyor oluşu, insanı zihinsel açıdan diğer hayvanlardan üstün kılabilir ancak yanlış yapabiliyor oluşu da yanlış yapamayan herhangi bir hayvandan ahlaki olarak daha aşağı konumda olduğunun kanıtıdır. Bu konumun saldırılabilir olmadığı inancındayım. “
