Ahmet Hamdi Tanpınar - beş şehir
Ahmet Hamdi Tanpınar Ahmet Hamdi Tanpınar Beş Şehir kitabında, hayatında önemli yer tutan beş şehirden bahseder ve ekler; “Hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen iştiyaktır.” Ahmet Hamdi Tanpınar denemelerinde; çocukluk ve gençlik hatıralarından, zevkleri ve hobileri doğrultusunda edindiği bilgilerden, tanımış olduğu ünlü isimlerden bahseder ve millet olarak sahip olduğumuz ortak tarihte dönüm noktaları denebilecek önemli vakaları Ankara’yı, Erzurum’u, Konya’yı, Bursa’yı ve İstanbul’u geçmişten bugüne sokak sokak bizlere dolaştırırken anlatır hatta sanki adeta yaşatır.
Ankara binlerce yıllık Anadolu tarihindeki geçmişi ile birlikte var olmakla birlikte milli mücadelenin önemli noktalarından biri olması bize bu şehri Türk adı ve çelik zırh giymiş bir savaşçı hissiyatı vermektedir. Türk milletinin buradaki varlığından öncesine sahip olduğu hatıralar ile Türk kültür ve medeniyetinin buradaki birliği gözle görülmeye değerdir.
1. Dünya Savaşı’nın acı dolu hezimeti hiçbir memlekette Erzurum’da olduğu kadar elle tutulur somut bir hal almamıştır. Gidenlerin ardında kalanlar ve gidenlerin ardından yakılan ağıtlar bu şehri gezdiğimiz her sokakta bize eşlik eder. Milli mücadeleye ön ayak olmuş ve yeni cumhuriyetin kalkınmasına bereketli toprakları ve tıpkı bu topraklar kadar bereketli insanları ile yadsınamaz bir yarar sağlamıştır.
Konya, sapsarı bozkır ortasında parıltısı hiç sönmeyen bir yıldızdır. Büyülü havası ve barındırdığı önemli simalar ile uzun yıllar ilmin kalbinin attığı yer olmuştur. Selçuklu zamanından başlamak suretiyle her zaman dünyanın en önemli bilim insanlarının, en görkemli mimari eserlerin, gözleri kamaştıran sanat eserlerinin ev sahibidir.
Bursa, Anadolu’da Türk ruhunu en hisli şekilde yansıtan ve yaşatan bir şehirdir. Sahip olduğu zengin hazineler, tarih boyunca Tür gelenek ve göreneğinin başkenti olmasını sağlamıştır. Osmanlı İmparatorluğunun aklı, kalbi, ruhu buradadır. Emir Sultan gibi birçok erenlerin ocağıdır. Burada geçen her vakitte, şimdilerde uzak bir masal gibi andığımız maziden kesitleri parça parça hissetmek mümkündür. Yeşiller, türbeler, erenler ve evliyalar şehri Bursa, neredeyse her köşe başında karşılaştığımız çeşmelerden akan şırıl şırıl su ile seslenir bize. Bu noktada Bursa’nın en iyi tanımını yapan şüphesiz ki Evliya Çelebi’dir: “Velhasıl Bursa sudan ibarettir.”
İstanbul Bizans devirlerinden beridir ihtişamlı bir şehirdir. Şanlı Türk Fatih ile birlikte Türk yurdu haline gelmiştir. İstanbul dört bir köşesinde bu kutsal toprakları Türk adına katan mübarek insanların sonsuz uykularına çekildikleri mezarlar ile çevrilidir. Tarih boyunca önemli sanat, bilim, din, siyaset adamlarına, eserlerine ve vakalarına ev sahipliği yapan bu muhteşem şehri tarif etmeye hiçbir dilin hiçbir kelimesi yetmez. Boğaz, erguvanlar, saraylar ve çok daha nice güzelliklere bu sokaklarda gezerken rastlarız. Peşimiz sıra Mimar Sinan, Evliya Çelebi, Itri, Sedefkâr Mehmet Ağa, Nedim, Baki, Koca Mustafa Paşa, Aziz Mahmud Hüdayi ve daha niceleri soluduğumuz havanın her zerresinde aklımıza, ruhumuza nüfuz eder. Bu kıymetli tarih içerisinde her birinin bir zerresine dokunma şansını elde etmiş oluruz. Bugün artık ne yazık ki eski mahalle kültürünü, âlim insanlarını kaybettiğimiz İstanbul’a her zaman eski hoş hatıralardan ulaşmak mümkün olacaktır. Ayasofya, Sultan Ahmet ve daha niceleri oldukları yerde, çok uzun sürmüş bir günün şahidiymişçesine halen birçok sırları ile keşfedilmeyi bekliyorlar.
Beş Şehir 
