“- İnsan, elidir kardeşim, anladın mı? Bizi biz yapan elimizdir. Elin, düşünceni terbiye etsin! Bütün varlığınla kendini eline ve elindeki işe ver. Göz, el ve kafa hep beraber çalışmalıdır. -El çalışmalı, öbürleri adeta fark etmeden onunla beraber yürümeli. Yani elinin emrine girmelisin!” Bugün el değmeyen ‘manufacturing processes’lerle övünüyoruz. Ya da elimizi sürmekten imtina ettiğimiz korkunç işler ortaya koyuyoruz. Bu tezat, toplumun her üretim sahasında sakat doğumlara sebebiyet verirken mimaride acınası şekilde zirveye ulaşıyor. Evvela İstanbul’da ve bilimum kentlerimizde estetiğini yitirmiş, asrî olmak adına fonksiyoneliteyi öne çıkardığını savunmuş ancak onda da muvaffak olamamış mimari beni düşündürüyor. 3-4 asır önceye ait eserlerde karşımıza çıkan işlevsellik de görsel ahenk de ne yazık ki artık korunamıyor. Bu noktada Tanpınar’ın yukarıda alıntıladığım satırlarına takılıp kalıyorum. “İnsan, elidir!” vurgusundaki manalara dalmak istiyorum. Düşünüyorum da, bir ömür vererek çekiç, kazıma kalemi ve mıhını kullanıp, koca mermer blokları eliyle terbiye eden zanaatkar, inşasına katkıda bulunduğu mimari eserin doğumu esnasında aslen kendini terbiye ediyordu. Yine, eline ahşap rendesini, törpüsünü, keskisini alıp; çeşitli ağaçları avuç içi ve parmak uçlarıyla dinleyen; ahşabın meramını, muradını ve ihtiyaçlarını gözete gidere onu bastona çeviren dedemin talaş kokan zanaatının, o güzelliğe ulaşabilmesi için makinelere ihtiyacı yoktu. Yalnızca vakte ihtiyacı vardı. Tanpınar’ın, bizi biz yaptığını savunduğu el ile vaktin hiç de aritmetik olmayan toplamının sonucu ise kemâlât demekti. Arapça aynı kökten gelen ‘sanat’ ve ‘zanaat’ı farklı disiplinler olarak ele almaya başlamamız yetmezmiş gibi bir de zanaatı küçümsediğimizden beri üretimin bereketini ve estetiğini yitirdik. Bereketli okumalar

Sahnenin DışındakilerAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 20192,783 okunma

·

33 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

M. Talha Özmen