Kadınların Egemen Olduğu Feminist Bir Ütopya: Houston, Houston Duyuyor Musun?
“Eşit muamele görsek biz kadınlar da erkekler kadar katkı sunardık elbette!” (sayfa 16)
Gerçek adı Alice Bradley Sheldon olan fakat 1967’den ölümüne dek 
James Tiptree Jr. mahlasını kullanan yazar, 1915’te ABD’de doğdu. Yazarlığın erkek işi olduğu fikrinin dillendirildiği bir dönemde erkek isim kullanarak eserler yazdı. Sheldon’ın kimliğini ilk açık ettiği kişilerden biri yakın dostu ve aynı zamanda bilimkurgunun ABD’deki en büyük temsilcilerinden biri olan 
Ursula K. Le Guin’dir.
Yazarın sırrını açık etmesinin ardından kaleme aldığı eserler daha farklı bir gözle değerlendirildi. Kamuoyunda ve yazarlar camiasında tartışmalara neden olsa da, zamanla kabul edildi. Fakat onun başarısı apaçık ortadaydı. Bir nevi tepki olarak bu yöntemi seçen Tiptree Jr.’ın amacı yazdığı öykü ve romanların kadın olduğu gerekçesiyle geri plana atılmasını önlemekti. Erkek mahlasıyla daha fazla dikkat çekti ve amacına ulaştı. Kimliğini açık ettikten sonra ise dikkatleri daha fazla üzerine çekti.
2012’de The Science Fiction Hall of Fame’a kabul edildi. 2. Dünya Savaşı’nın sonlanmasıyla birlikte 1946’de ordudan uzaklaştırıldı. Hemen arından eşiyle birlikte CİA’de görev aldı. Kısa bir süre üniversitelerde de çalıştı. Tiptree Jr.’ın ölümü trajiktir. 1987’de intihar ederek hayatına son verdi. 2012’de Science Fiction Hall of Fame’a kabul edildi ve günümüzde saygın bir bilimkurgu yazarı olarak anılmaya devam ediyor.
“…kendinize ne diyorsunuz? Kadınlar Dünyası mı? Kurtuluş mu? Amazonya mı?”
“Kendimize insan diyoruz.” (sayfa 89)
James Tiptree Jr.’ın ülkemizdeki tanınırlığı ise çok daha azdır. İthaki Yayınları’nın Bilimkurgu Klasikleri Dizisi kapsamında daha önce “
Uzaktan Kumandalı Kız” isimli novellası yayımlanmıştı. “
Houston, Houston Duyuyor musun?” adlı novellası da 2021’de bilimkurgu okurlarıyla buluşmuştu.
1974’te yayımlanan ve distopik bir geleceği resmettiği Uzaktan Kumandalı Kız’da sermayedarlar ve yoksul kesimi anlatır. 
1984, 
Cesur Yeni Dünya, 
Androidler Elektrikli Koyun Düşler mi? gibi klasik distopya ve siberpunk romanlarını akla getiren novellada etkileyici bir öyküye imza atar. Kitlelerin yönetilmesi, duygusuz bir toplum yaratılması, teknolojiye bağımlı insanlık gibi ana temalar ekseninde anlattığı hikâyeyle bilimkurgu türüne başarılı bir örnekle katkıda bulunur.
“Yani tüm inancınızı yitirdiniz,” dedi Dave, sonunda.
“İnancımız var,” diye itiraz etti Judy Paris.
“Neye inandığınızı sorabilir miyim o zaman?”
“Kendimize inanıyoruz elbette,” dedi kız ona. (sayfa 38)
Hugo ve Nebula Ödülleri kazanan Houston, Houston Duyuyor Musun? novellasında ise bir uzay operası karşılıyor bizleri. Buna ek olarak feminist ütopya diye tabir edebileceğimiz bir kurguya imza atıyor yazar. Kimisi bu kitaptan önce kimisi sonra yayımlanan türün öncü kitaplarından 
Kadınlar Ülkesi, 
Karanlığın Sol Eli, 
Dişi Adam, 
Damızlık Kızın Öyküsü (incelemesi için bakınız: #105357806), 
Swastika Geceleri (incelemesi için bakınız: #112145569) gibi pek çok kült romanı akıllara getiren başarılı bir novellayla karşı karşıyayız. Her ne kadar ütopya desek de bir yönüyle de distopya olduğunu ifade etmek gerekir. Dünya’nın karşılaştığı sorun ve akabinde yaşananlar distopya olsa da, ataerkil düzenin yıkılması ve iyi bir dünyanın yaratılmış olması da ütopya olduğu anlamına geliyor.
Güneşkuşu adlı bir uzay gemisiyle derin uzayda araştırmalar yapan 3 astronotun kısa bir süre sonra olumsuz bir durumla karşılaşması romanın ana izleğini oluşturur. İnsanlık tarihinde Güneş’e yapılan ilk uzay yolculuğundan başarılı bir şekilde dönmeyi amaçlayan Binbaşı Norman Davis (Dave), Doktor Orren Lorimer ve Yüzbaşı Bernhard Geirr (Bud), ABD’deki uzay üssü ile iletişim kurmaya çalışır. Bilimkurgu filmlerinde sıklıkla görmeye alıştığımız iletişim gerçekleşir gerçekleşmesine lakin büyük bir farklılıkla: Cevap veren Houston’daki uzay üssü değil, başka bir uzay gemisidir.
“Dünyanızda hâlâ, şey, aşk var mı?
“Elbette var, insan sevmeden durabilir mi?” (sayfa 71)
Güneşkuşu’nun mürettebatı erkeklerden oluşurken, onlara yanıt veren uzay gemisinin mürettebatının tamamı kadınlardan oluşmaktadır. Bu durumu bir hayli garipseyen ekip şaşkınlık içindedir. Nasıl olmuştur da kadınların içinde bulunduğu bir uzay gemisi derin uzayda yapayalnız bir şekilde süzülebilmektedir? Yanlarında neden erkek yoktur? Uzay gemisinin görevi ve amacı nedir? Ne zaman ve nereden hareket etmişlerdir? Akıllarında onlarca soruyla birbirlerine bakan Güneşkuşu ekibinin sorularına verilen yanıtlarla işler daha da ilginçleşmeye başlayacaktır.
Kadın astronotların söyledikleri korkunçtur zira Güneşkuşu’nun yüzyıllar önce kaybolduğunu ifade ederler. Geçen uzun zaman dünyada pek çok şeyi değiştirmiştir. Ve hatta Houston denen bir yer bile kalmamıştır. Bu durum erkek astronotları sorgulamaya iter. Karşılarındaki kişiler onları kandırmaya çalışan uzaylılar olabilir. Bu ihtimal üzerinde dursalar da bir yandan da durumun gerçek olabileceğini düşünüp buna yönelik sorularını sıralarlar.
“Bu insanlar gerçekten geçmişten gelmişse şu an çok sarsılmışlardır. Bildikleri dünyayı bir daha asla göremeyeceklerini şu anda anlıyor olabilirler.” (sayfa 32)
Dünya’dan ayrıldıklarından beri birçok şey değişmiştir. Bir epidemi sonucu dünya nüfusu kırılmış ve insan sayısı 8 milyardan 2 milyona kadar düşmüştür. Bundan daha şaşırtıcı olanı ise hiçbir erkeğin varlığını sürdürmeyi başaramamış olmasıdır. Artık Dünya’da yalnızca kadınlar vardır. Güneşkuşu ekibinin yaşananlara anlam yükleme çabası ve hayatta kalan son erkekler olduklarını idrak etmeye çalışmaları ilginç anlara sahne olur.
James Tiptree Jr.’ın 3 erkek karakterle 3 farklı kişiliği resmettiğini söylemek mümkün. Feminen, maskülen ve otoriter tiplemelerin kadınlara bakış açıları farklıdır. Ayrılırken bıraktıkları dünya erkek egemendir. Dolayısıyla kadınların yeni dünyayı anlatması onların zihnindeki algıları ters yüz edecektir. Andy, Connie, Lady Blue, Judy Paris ve Judy Dakar adlı 5 kişilik kadın mürettebatının Dünya hakkında verdikleri bilgiler 
Utopia, 
Hiçbir Yerden Haberler, 
Yeni Atlantis, 
Geriye Bakış 2000’den 1887’ye gibi ütopya türünün klasik kitaplarını akıllara getiriyor.
“Erkeklerin hepsi yok oldu. Salgında öldü. Dünyada kadınlardan başka canlı kimse kalmadı.” (sayfa 79)
Toplumsal cinsiyet konusu masaya yatırılıyor, feminist bir bakış açısıyla hikâyesini örüyor. Tiptree Jr.’ın amacı erkekler ve kadınlar arasında gerçekleşen diyaloglarla mevcut dünya düzeni ve eskisi arasında bir köprü kurmamızı sağlamak. Bilim, din, toplum, insanlık, geçmiş ve gelecek gibi pek çok temayı içinde barındıran kısa romanıyla yazar amacına ulaşıyor ve okurların zihninde kalıcı bir etki bırakıyor. Kendi hayatında yaptığı mesleklerin birçoğunda erkeklerle dolu ortamlarda bulunan yazarın anlattıklarının bir kısmının hayatından esintiler taşıdığını tahmin etmek zor değil. Bir anlamda karşılaştığı güçlükleri resmettiğini de söylemek mümkün.
Isaac Asimov’un uzay yolculuklarını anımsatan, 
Stanislaw Lem kara mizahını da içinde barındıran “Houston, Houston Duyuyor Musun?” bilimsel anlamda güçlü, okuru sorgulamaya iten cümleler barındıran ve düşündüren bir novella. Özellikle sert finaliyle adını unutulmaz bilimkurgu klasikleri arasına yazdırmayı başaran eserin feminist edebiyat için oldukça önemli bir konuma sahip olduğunu belirtmek gerek.
Robert Silverberg’ün önsözüyle birlikte yayımlanan kitabın çevirmeni ise 
Begüm Kovulmaz . İthaki Yayınları’nın Bilimkurgu Klasikleri serisi içinde yer alan yapıt okunmaya değer güçlü bir bilimkurgu.
Keyifli okumalar.
“Kitapları anlayamamak korkunç bir kayıp olurdu.” (sayfa 64)
··
1,149 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.