Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nün ardından Tanpınar'a ait okuduğum 2. eserdi. Kitap iyi bir girişle başlıyor, komik denebilecek bir evlilik hikayesiyle devam ediyor. Bu kısma kadar, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın ustaca yazdığı cümleler hariç etkileyici bir olay örgüsü yok bana göre. Ancak tam bu esnada Sabri Hoca çıkarak kitabı efsane bir noktaya taşıyor. Kitap Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde yaşanan modernleşme, yenilik, kimlik arayışı krizleri gibi olayları sık sık dile getiriyor. O dönemin saray hayatına ve devlet yönetimine dair çok fazla bilgi bulabiliyorsunuz. Tam da bu esnada Sabri Hoca'nın Osmanlı'nın yaşadığı krize ait aktardığı sözler kitabı bambaşka bir noktaya taşıyor. Sabri Hoca, sorunun sadece bir yönetim şekli sorunu olmadığını, Osmanlı'nın kimlik kaybı yaşadığını, kendi deyimiyle şirazesini kaybettiğini ve ne yapılırsa yapılsın devletin kurtulamayacağını dile getiriyor. Şu cümlelerin güzelliğine bakar mısınız: "Oğlum Behçet, sen bir medeniyetin iflası nedir, bilir misin? İnsan bozulur, insan kalmaz; bir medeniyet insanı yapan manevi kıymetler manzumesidir. Anlıyor musun şimdi derdin büyüklüğünü... Cahilsin; okur öğrenirsin. Gerisin, ilerlersin. Adam yok; yetiştirirsin, günün birinde meydana çıkıverir. Paran yok; kazanırsın. Her şeyin bir çaresi vardır. Fakat insan bozuldu mu, bunun çaresi yoktur. Sen cilt yapıyorsun; şiraze nedir bilirsin. Bizde insanoğlu şirazesiz kalmış. Hayat onun için ahenksiz, birbirini tutmayan, günün hayatına cevap vermeyen bir yığın ölü kıymetler tarafından idare ediliyor. Dünyaya baktığımız zaman ayrı görüyor, kendi kendimize kaldığımız zaman ayrı düşünüyoruz. Yığınlarca tezat içinde yaşıyoruz, bütün şark dünyası bir ıstırap içinde." Sabri Hoca, bir sohbet ortamında uzun uzun Osmanlı'nın medeniyet krizi üzerinde durduktan sonra çözümü de eklemeyi unutmuyor: "Bütün cemiyet hayatı zihniyet etrafında döner, insanı yeni baştan, yeni esaslarla kurmamız lazım; yeni kıymetlerle yaşayan bir insan. Halbuki bu imkansız..." Sabri Hocanın efsane sohbetinden sonra kitabın çok daha iyi bir noktaya gideceğini düşünüyordum ki kitap hiç beklemediğim bir sonla bitti. Konu bambaşka iki karakterin hayat hikayesiyle devam etti. Yani bu açıdan bakıldığında kitapta kesin bir olay örgüsü yok denebilir. Ahmet Hamdi Tanpınar, bu kitabıyla kendisinin büyük bir medeniyetin insanı olduğunu adet haykırmış. Kitap yazılalı neredeyse 80 sene olmuş ancak Sabri Hoca'nın düşünceleri hala geçerliğini koruyor. Türkiye ve Türk insanı hala şirazesini arıyor. Doğu-Batı arasında sıkışmışız. Ne tam doğulu olabiliyor ne de tam batılı. Orta Asya'dan çıktığımız kimliğimize ise hiç dönemiyoruz. Haliyle bir medeniyet krizi yaşıyoruz, insan yetiştiremiyoruz.

Mahur BesteAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 20196,5bin okunma

·

42 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Zifiri