Benandanti (bene + andante [iyigezer]) kavramı, cadılara (ita. Streghe) karşı savaşan bir tür seçilmişler grubu. İtalya'nın kuzeydoğusundaki Friuli ve yakın köylerde 1500'lerde ağızdan ağıza yayılarak oluşan bir kült. Kitap, bu kültü gerçek Engizisyon kayıtlarına bakarak bize aktarmış. Başlarda bu kültün halk içinde ortak sembolizmi oluşuyor: 1. "Amniyotik zarla doğmak", "süpürgedarısı ve rezene kullanarak savaşmak", "tavşan ve kedi gibi hayvanlara binmek", "astral seyahat (gece ruhun bedenden çıkması)"... 2. Cadıları şeytan; Benandanti'yi bir melek, İsa adına kutsal geceye çağırıyor. Cadılar süpürgedarısı (sorghum) çubukları kullanırken, benandanti rezene (finocchio*) dalıyla dövüşüyor; ve sonunda kazanan taraf benandanti olursa o topraklara bereket geliyor. 3. Benandanti'nin ilk kuralı: Benandanti hakkında ve, düşman bile olsa, cadılar hakkında konuşmamak. Şimdi bu kültün sembolizmi, Engizisyon'un gözüne çarptıkça ve davalar oldukça ortaya çıkıyor. "İyilik için savaşmak" bahanesini yemeyen Engizitörler, bu ayinleri dine aykırı sayıyor ve sanıklar tövbe edip "cadılıklarını" ilan edene kadar baskı yapıyorlar. Çünkü onlar için kim kimle savaşmış, kimin dilinde Tanrı ve iyilik varmış önemli değil. Amaç kendi düzenleri bozulmasın, din yeterince köklü bir uydurma, buna eklenecek uydurmalar din müesseselerini yapılandırmayı gerektirir... Peynir ve Kurtlar (Il formaggio e i vermi)'nin ve Gece Savaşları (i benandanti) yazarı Ginzburg, bize bu kültün Şabat Ayinleri ile; Dionisos ayinleri ile; antik bereket kültü, hatta ayinsel orjiler ile bağıntılı olabileceğini söylüyor. O yörede ölülerle konuştuğunu iddia edeni de, kahini ve falcısı da, cadısı da bu külte tam ısınırken; yani Ginzburg'un deyimiyle "sıkıca dokunmuş inanç örgüsü"ne Benandanti düğümü de eklenecekken, Engizitörler ipliği çözüyorlar: "Benandanti, kandırılmış sapkınlardan ve CADILARDAN FAZLASI DEĞİLDİR." Bu tezlerini de, bu işten yolunu bulamayacağını, hatta tersine ölüm cezasıyla karşı karşıya olduğunu anlayan Benandanti'nin tövbeleri destekliyor. Kayıtlarda kendilerini çağıranın melek değil Şeytan olduğunu kabul edenler arttıkça son darbe 17. yüzyılda iniyor ve artık Benandanteliğin, cadılıkla aynı kavram olduğu anlaşılıyor. 1650'lerden sonra mahkum edilen cadı bile kalmaması, gücün seküler mahkemelere geçmesi, Benandanti olmanın moda olmaktan çıkması ile günümüzde kavram unutuluyor; ve bize, Ginzburg sağolsun, okuması zevkli bir tarihî mit kalıyor. *Kitapta geçmiyor sanırım, belki de Benandanti'nin rezene (finocchio) dalı kullanması ve finocchio kelimesinin İtalyanca argoda "kırık erkek" anlamına gelmesi bağlantılıdır. Rezene bitkisi, Antik Yunan'da adeta dişil güzellikteki Adonis'te ve şarap ve eğlence Tanrısı Dionisos'ta taç olarak görülüyor; ayrıca tohumları gençlere cinsel gücü artırmak için veriliyordu. Belki de rezene, cadıların kısırlığına karşı doğurganlığı ve bereketi simgeliyordu.

Gece SavaşlarıCarlo Ginzburg · Pinhan Yayıncılık · 2022102 okunma

61 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Amo Rise