Gönderi
Kayıp Kelimelerin Sözlüğü
Şu ana kadar okuduğum kitaplardan çok ayrı bir yere koyuyorum Pip Williams’ın Kayıp Kelimeler Sözlüğü’nü. Yazarın kaleme aldığı ilk roman olmasına rağmen, üzerimde bıraktığı his bambaşka; ustaca kurgulanmış, akıllardan kolay silinmeyecek bir roman bu.
Ah tatlı Essymay, Scriptorium’da tasnif masasının altında saatlerce oturup, orada kendine kelimelerden bir dünya yaratman, babanla kurduğunuz o sıcacık, muhabbet dolu ilişki, Scriptorium’un kitap dolu duvarları, kelimelerle dolu çekmece gözleri, Lizzie’nin nefis kekleri, Bay Murray’in babacan bir edayla bıyık altından sana attığı gülücükler, Mabel’le ettiğiniz o hınzır sohbetler… Gözümün önünde bitmek bilmeyen bir film gibi oynuyor sanki.
Kitap başlangıçta Essymay isimli küçük bir kızın dünyasının etrafında şekilleniyor. Onun annesiz geçen çocukluğunu, babasıyla kurduğu derin ve sevgi dolu ilişkiyi, Scriptorium’un içinde büyüyüşünü ve sonrasında cesur, dimdik, ne istediğini bilen, araştırmaya ve öğrenmeye meraklı bir kadına dönüşmesini ilgiyle izliyoruz. Karakterler öyle gerçekçi ve derinlikli işlenmiş ki, Essymay’le bir şekilde bir yerde karşılaşsam, onunla saatlerce sohbet etmek ve onun tüm acılarını içtenlikle kucaklamak isterim.
Romanın bütününde karakterler arası ilişkiler çok samimi, tutarlı ve altı gerçekten dolu bir çizgide sürüp gidiyor. Tarihin tozlu evreninden kopup gelmiş, inandırıcı, ikna edici ve çok etkileyici bir hikaye bu.
Bence kitabın bu denli özgün oluşunun sebebi, romanın azımsanmayacak oranda gerçek bilgilerle donatılmış olması. Aslında bu eser bize Oxford English Dictionary ‘nin gerçek gelişiminin öyküsünü anlatıyor. Sözlükle ilgili çalışmalar 1850’de başlamış ve ilk baskı 1928’de yayımlanmış. Sözlüğün ilk baskısı gerçekten de Dr. Murray ve ekibinin emekleriyle ortaya çıkmış. Kitapta adı geçen tüm kelimeler, alıntılar ve kelime tanımları da Oxford Dictionary’nin ilk baskısında mevcut..
Sözlüğün düzenlemesinin yapıldığı Scriptorium aslında Murray ve ailesinin evinin arka bahçesindeki basit, eski püskü bir kulübeden ibaret, ama elbette anlamı kitaptaki tüm karakterler için bundan çok daha fazlası.
Yazarın bu romanı yazmasıyla sonuçlanacak olan fikir yolculuğu Simon Winchester’ın The Surgeon of Crowthorne isimli kitabı okumasıyla başlıyor. Kitabı bitirdiğinde bir sözlüğün nasıl yazıldığını ya da sözlüğe kelimelerin nasıl seçildiğini hiç bilmediğini fark ediyor ve bunu yoğun bir şekilde merak etmeye başlıyor.
Araştırmaları derinleştikçe Oxford University Press’in yürüttüğü sözlük çalışmalarının bazı açılardan sübjektif ve erkeklerin domine ettiği bir çalışmanın ürünü olduğunu anlamaya başlıyor.
Bir kelimenin sözlüğe seçilebilmesi için, bazı standartları karşılaması gerekiyor. En önemli kural, ilgili kelimenin başka bir yazılı materyalde kullanılmış olması. Fakat o dönemde kadınlar ne yazık ki toplumda pek ön planda değiller ve kadın hakları mücadelesi aslında hikayenin kalbini oluşturuyor. Dönemin öne çıkan gerçeği; kitapların büyük çoğunluğunun erkekler tarafından yazılması. Dolayısıyla sadece erkeklerin kitaplarda kullandıkları kelimeler sözlüğe girme şansı yakalıyor. Kelimeleri sözlüğe seçen ekip de beyaz erkeklerden oluşan, çoğu yüksek eğitimli ve kültürlü, yani nezih bir sınıfın üyeleri. Netice olarak sözlük bu niteliklere sahip insanların ellerinde yükselen, yanlı bir yayın olmaktan öteye geçemiyor.
Başka bir gerçek de “Cariye” kelimesinin gerçekten de ilk baskıda unutulmuş olduğu. Yazarın ulaştığı bilgilere göre Dr. Murray bu hatayı kabullenmekte çok zorlanmış. Yazar bu kelimenin neden eksik olduğu ya da kasten mi unutulduğu konusunda uzun araştırmalar yapmış ancak tutarlı bir sonuca ulaşamamış. Cariye’nin kaybolması yazara hikayesini başlatma noktasında büyük ilham vermiş.
Yazarla ilgili birkaç not;;
Yazarın akademisyenlik geçmişi var ve yazarlığa aşina olmasına rağmen kitabı yazma sürecinin çok zorlu geçtiğini açık gönüllülükle belirtiyor. Şu ifadesini çok beğendim, ‘I had to unlearn things’. Yani kitabı yazabilmek için tüm akademik yeteneklerimi ve bildiklerimi unutmam gerekti diyor. Karşılaştığı en büyük zorluk sorulduğunda da, “yazmaya devam edecek özgüveni içimde bulmaktı.” diyor.
Ben bu kitabı büyük zevkle okudum dostlar. Umarım siz de keyifle okursunuz.
Merakla ve kitapla kalın,
142 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.