UÇAK NOTLARI / FAZIL SAY Fazıl Say'ın bu kitabı 2000 yılı basımı, o dönemde arkadaşım hediye etmişti ve merakla okumuştum. Beğendiğim içinde indirimde Say'ın "Akılla Bir Konuşmam Oldu" adlı kitabını aldım. Ama onu okumadan önce okuma sıramı bozarak bu kitabı tekrar okumak istedim, aradan 20 sene geçmiş olsa da aynı keyifle okudum. Arka kapakta: "Hoparlörle verilen buyrukları aynen yerine getiriyorum. Şunlar ve şunlar yasak, anladık. Yapmam gerekeni belki bin kere söylediler: "Kemerleri bağlayın!" Bağlıyorum. Zincire vurulmuş gibiyim. Daha da beter! Hangi köle kendi elceğiziyle zincirlerini bağlar? Kovulmak bile yok uçakta. Bu kabustan kurtulmanın biricik yolu, iyi kötü bir şeyler üretmek. "Üretim" denen kutsal uğraşa dalınca insan, ellerinde çiçekler tutuşuyor. İsterse cola vermesin sarışın hostes! Kağıt ve kalem yeter. Yazıyorum." Diyor. Yetenek, üretmek böyle bir şey herhalde, sadece eğitimini aldığı, usta olduğu konuda değil diğer dallarda da üretmek. Duygularını notalara dökerek müzik yazan bir yeteneğin, düşüncelerini de yazıya dökmesi normal bana göre. ( ufak bir ayrıntı, kitap 1999 yılında basılmış, bende ki ikinci baskı o dönemde içindekileri dökmek için kağıt, kalem yetmiş ama herhalde şimdi sadece klavye yeterli) Usta - Çırak bölümünün sonunda; öğle paydosunda piyano çalışırken, David Levine tarafından küçük bir sınava tabii tutulması ve on beş gün sonra Almanya'dan gelen David Levine imzalı mektupta; Fazıl Say'ın Düsseldorf'ta Schumann Akademisi'nde hocası olmaktan sevinç duyacağını ve Goethe Enstitüsü'nün DAAD bursu vermesine yardımcı olacağını yazması şans, kısmet gibi şeyleri anımsattı. Ama hatırladığım sadece bu kadar değildi; inşaatta türkü söylerken; sete arkadaş ziyareti yaparken ya da kahvehanede çalışırken, herhangi bir şekilde sokakta yürürken bile tesadüfen keşfedilen ünlüleri anımsattı. Eğer Say öğle tatilinde piyano çalmasaydı ya da Levine oradan geçmeseydi bugün durumu nasıl olurdu? Son Tablo adlı bölümde:"Sadece Bach - Mozart - Beethoven üçlüsünün 2.000 dolayında eseri var. Benim anlayamadığım, bu 2.000 eserden 200'nün hep gündemde kalması, geri kalan 1800'ün ise gözden kaçırılması... Üreticilerin "bilinen ve sevilen"i satmasının yanı sıra, bilinmeyeni de tanıtması, sevdirmesi gerekmez mi? Son otuz yıldan beri bu yaklaşım göz ardı edildi." Diyerek fikrini belirtirken önemsenmeyen bir konuya değinmiş. Bu "neden" böyle diye sorarken felsefe tarihi dersi aklıma geldi. Önemli İngiliz filozof David Hume ( eserlerini İngilizce yazan ilk filozof) "Nedenselliğin kökeni alışkanlıktır." demiş ( bu soru final sınavında çıktı ) Aynı ezgileri dinlemek / dinletmek de alışkanlıktan mı acaba? Yoksa kolaya kaçmak / garanticilik mi? Aynı bölümde: Konser salonlarında ve plaklarda sunulan repertuar, aslında eksiklikler sergiliyor. Birçok "dahi" besteci gözden kaçırılıyor ve sonuçta halk tarafından tanınmıyor. Bu önemli bestecilerden aklıma gelen birkaçını belirteyim: Szymanovsky, Skriabin, Varese, Zemlinsky, Bartok, Janacek... (bunların içinde daha önce duyduğum tek isim Zemlinsky. Bu durmda ne olcak? İlk fısatta hepsi dinlenilecek tabii.) Müzikten bahsederken bestecilerden de bahsediyor doğal olarak. Bach ve Mozart önemli yer tutuyor. Nedense 35 yıldır ne zaman Mozart'ın adı geçse aklıma ve gözümün önüne hep Milos Forman'ın Amadeus filmi gelir. Burada filmi anlatıp övmeyeceğim ama her seyrettiğimde Antonio Salieri'nin durumu için üzülürüm. Konumuza dönersek, sadece bestecilerin biyografi ve eserlerinden bahsetmiyor, karşılaştırmada yapıyor. Mozart için 'öykücü', eserleri için 'sadece öykü değil birer tablodur onlar' diyor. Mozart uçarı, kıpır kıpırken; Debussy, soğuk, mesafelidir. İkisi de izlenimci olmalarına rağmen Ravel, Debussy'nin karşıtı, sıcak, cana yakındır. Ravel... Say, Ravel'in en sevdiği eserinin "Rhapsody Espagnol" olduğunu söylemiş ama bence Bolero daima bir numara ki Say'da hakkını vermiş eseri "doğal afet - deha" olarak nitelemiş. Birçok eser ve bestecinin adı geçiyor, hepsini not aldım, bir kısmını okurken dinledim (dinlemenizi tavsiye ederim). Onlardan birkaçı (beğenime göre sıraladım kusura bakmayın Bolero bu listeye dahil değil): Ala Turca - Mozart, 40. Senfoni - Mozart, Rhapsody - Gershwin, Bahar Ayini - Stravinski, La Mer - Debussy, Appassionata - Beethoven, Rhapsody Espagnol - Ravel, Füg Sanatı - Bach. Neredeyse her cümlesi; bilginizi teyit eden, bilip de unuttuklarınızı hatırlatan ya da dağarcığınıza yeni bilgiler ekleyen bir eser için yoruma ne yazabilirsiniz? Keyifle okudum, tavsiye ederim demek biraz yavan olur, hafif kaçar, kitaba haksızlık olur gibi geliyor. Bilgi ve klasik müzik deyince ders kitabı gibi zannetmeyin, oldukça sade bir dille, okurla sohbet eder, dertleşir gibi yazılmış, mizah içeren yönleri de oldukça fazlaydı, çoğu zaman gülümseyerek okudum. ( özellikle El Paso'daki Gürer Aykal konseri, Cemal Süreya'nın neden eksik kol düğmeleriyle dolaştığı bölümler gibi)

Uçak NotlarıFazıl Say · Müzik Ansiklopedisi · 199947 okunma

·

121 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.