Dostovyski’nin Camus dahil olmak üzere bir çok varoluşçu yazarı etkilediği kısa bir romanıdır. İki bölüm halinde kaleme almıştır. 1864 yılında Petersburg’da basılmış. Modern hayatın getirdiği sorunlar eleştirilir. Aslında bunun içinde erken sayılır. Çünkü Rusya’da kölelik henüz 1861 yılında yeni kaldırılmıştır. Olduğumuz gibi olmayınca, yani kendi duygu ve düşüncelerimizi, davranışlarımızla ya da sözle ifade edemeyince, kendi içimize , kendi dünyamıza çekilir ve orada yaşarız. Tıpkı romanımızın karakteri yeraltı adamı gibi. Neden yeraltı adamı kendi gibi olmaktan çekinir onu bundan alıkoyan şey nedir? Çevremizdeki insanlara uyarak , onların tepkisini çekmemek, şirin görünmek midir gerçek istek. Dışlanmamak ötekileştirilmemek. İşte yeraltı adamı da bu tür çelişkiler yaşar. Kendi içinde bile kendisiyle çelişir. Asla net değildir. Kendi hissettiği olumsuz duygu ve düşünceleri , diğer insanlara mal eder. ona göre tüm insanlar aynıdır ve kötüdür. Bundan da kurtuluş yoktur. İlk bölüm yeraltı adamı olarak tanınan karakterin itiraflari, yakınmaları, hakaretleri, kendi ile olan konuşmalarıdır. Özeleştiri diyebilir miyiz. Bir insanın bu kadar içine dönüp kendini bu derece yargılaması takdir edilecek bir durum mu bilemedim. İnsan kolay kolay kendi yanlışını göremez , hep karşısındaki insanı ya da nedenleri eleştirir. Bu roman karakterimiz ise tam tersi bu tür yakınmaları o kadar ileri götürür ki okuyucu da karamsarlıkla birlikte , büyük bir iç sıkıntısı yaratır. Çevresi ile olan iletişiminde kapalı olan yeraltı adamı itiraflarında fazlasıyla açıktır . Çevresindeki insanlardan nefret eder. Yanında çalışan insana bile oldukça kötü davranır. İkinci bölümde ise kendi dünyasından çıkma isteği duyarak, insanların içine karışır. Çünkü karakterimiz zaman zaman böyle bir ihtiyaç içinde bulur kendisini. O zaman da yaptığı çok fazla bir şey yoktur gerçi. Çalıştığı işyerimden tanıdığı amirinin evine gider. En sık yaptığı aktivitesi budur. Fakat onu ziyaret edemediği bir zamanda başka bir arkadaşını ziyarete giderek, iç sıkıntısını gidermeye çalışır. Arkadaşının ziyarete geldiğinde ise başka iki arkadaşı ile de karşılaşır. Burada arkadaşları ile bir hesaplaşma içine girer. Hep kendisini öne çıkarma onlara kendini ispat etme , herkes tarafından sayılma ve sevilmek ihtiyacı içindedir. Karşısındaki insanları alt etmek, onları ezgin görebilmek için uğraşır. Yaşadığı bir diğer olayda ise bilardo salonunda kendisine çarparak geçen subaya karşı duyduğu öfkedir. Aynı hareketi ona yaparak , onu alt etme hayaliyle yanıp tutuşur. günlerce ondan intikam alma hayallerini kurar. Bir fırsatını yaratıp subayı takip ederek , ona çarpar. Fakat subay bu olaydan hiç etkilenmez , yoluna devam edip gider. Bu olaydan yine kahramanımız etkilenir . subay iri kıyım biri olduğu için çarpışmadan sarsılır. kendisini yine kötü hissettir. Her intikam alma girişimi, başarıya ulaşamaz . Hep yenik düşen ve üzülen kendisi olur. Hayat kadını Lisa ile yaşadıkları da buna benzer şeylerdir. Lisa’yı acımasızca eleştirir ve Üzer. Ona karşı sevgi mi besler, nefret mi besler , belli olmaz. Kadının kendisine yakınlaşmasına izin vermez. Belkide doğru olan davranışı budur. Çünkü o kendisini iyi tanır. Bir yakınlaşma olsa dahi ileride onu üzecektir. Sanki hep tüm ilişkilerinde kendi egosunu tatmin etme çabası vardır. Yeraltı Notlarını Dostoyevski Rus Sosyalist yazar Çernişevsky’nin “ Nasıl Yapmalı? isimli eserine bir cevap niteliğinde yazdığı düşünülür. Nasıl yapmalı romanı da Petersburg da geçer.Bu romanda yaşanan iyimserlik havasına karşı Dostovyski’ de yeraltının karanlık dünyasından , kendi içinden, yeryüzüne seslenir. Çernişevsky Nasıl yapmalı? yı , 1862 yılında , dört ay gibi kısa bir zamanda , zindanda yazar. Rus toplum hayatı üzerinde yarattığı sarsıntı bir çok yazar tarafından da konuşulur. Nasıl yapmalı? da , yeni insan , güzel insan anlatılır. “ Öyle bir iki atımlık değil, insana yaşam boyu yetecek bir baruttur bu kitap” der Lenin.

Yeraltından NotlarFyodor Dostoyevski · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 2020130,2bin okunma

·

70 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Düşüncenin Gücü