Alevilik’teki Zerdüştilik izleri ise, bir kitap boyutunda işlenebilecek ölçüde yoğundur. Ancak biz burada ana başlıklar halinde kısa değinmelerle yetineceğiz:
1- Zerdüştilik’te de "tanrı" bir "insan" (Ahuramazda) kimliğindedir; Alevi- lik’te de (başta yeniden yaratılan Ali olmak üzere tüm insan-ı kamil’ ler).
2- Zerdüşt, Mazda’ya atfettiği kendi kitabı Avesta'yı kutsar; Aleviler kendi önderlerince yazılan ve ayet olarak nitelendirdikleri kendi deyişlerini.
3- Newroz başta olmak üzere, kış ve ilkbaharda yoğunlaşan kimi bayramlar birbirine çok yakındır.
4- Güneş, ay, ateş ve ocak Zerdüştlük’te de kutsanmaktadır, Alevilik’te de.
Bilindiği gibi, Zerdüştlük’te ateş aydınlığın ve iyiliğin simgesi olduğu için kutsal dır. Alevi Kürtler’de de güneş ışıklarının ve ateş yanan ocağın ayrı bir yeri vardır.
Bunun yanında Alevi cemlerinde görev alanlardan biri de çerağcı'dır ve bu gö revli kandilleri yakar.
5- Bedenin ölmesi, ruhun devamlılığı iki öğretide de ortaktır. Alevilik bunu "Ölür ise ten ölür, canlar ölesi değil" biçiminde şiirleştirir.
6- Tek kadınla evlilik ve çiftlerin birbirini boşamaması, iki dinde de ortaktır.
7- Zerdüştilik’te süt kardeşliği, Alevilik’te süt ve müsahip kardeşlerin bir- birleriyle evlenmemeleri ortak bir özelliktir.
8- Doğadaki kimi varlıklar gibi ağaçların kutsanması, iki öğretide de esastır.
9- Bilindiği gibi Zerdüşt, bir Med boyu olan Magiler’in soylu bir ailesinden gelmektedir. Magiler’in büyük bir çoğunluğu sihir ve büyüyle uğraşmaktaydılar.
(İngilizcedeki nuıgic: sihir, büyü sözünün de buradan geldiğini sanıyorum.) Sihir ve büyü göstermek, bilindiği gibi Alevi pirlerinin de önemli özelliklerindendir.
(Sünni Kürt tarikatlarındaki sihirli gösterilerde bu geleneğin ürünü olmalı.)
10- Bilindiği gibi Avesta’nın manzum lirik parçalan niteliğindeki Gathalar bölümünde dini inanç alanında şarkı ve şiirlerin okunması, müzikal estriimanların kullanılması geleneği vardır. Alevi törenlerinde sazın, semahın ve demin özge bir yeri olduğu bilinmektedir.
11- Gerek Zerdüştilik’te gerekse Alevilik’te kemer simgesel bir nitelik taşır.
"Yünden örme bu kuşak, kırmızı renklidir. Alevi gülbanglanııda (dua) bu olgu 17 kemer-best olarak geçer."
12- Alevilik’teki "eline, diline, beline sabip ol" belgisinin de Zerdüştlük’ten geldiği söylenmektedir. (Bkz. Dr. Cemşid Bender: Aleviliğin Tarihi Kökeni, 6 Ağustos 1995) 13- Cem (Civat) gibi dinsel törenlerde, yargılananların dara kaldırılması, suçsuz bulunanların ya da cezasını çekenlerin dardan indirilmesi uygulaması Zerdüştlük’ten Aleviliğe geçen özelliklerdendir. (Bkz. E. Xemgin: Aleviliğin Kö kenindeki Mazda İnancı ve Zerdüşt Öğretisi, Berfin Yay. İst. 1995, s. 189-190)
14- Zerdüştlük’te, sonraki göksel dinlere Sırat Köprüsü olarak geçen bir Cinvat Köprüsü inancı vardır. İnsanların sevap ve günahlarının sorgulanacağı ve tartılacağı bu Cinvat Köprüsü anlayışı, Alevilik’te bu dünyada ve farklı biçimde algılanmakta ve uygulanmaktadır. Aynı zamanda bir halk mahkemesi görevi ya pan Alevi cemlerine Kürdistan’da "cıvat" denmektedir. (Bkz. Peter, J. Bumke:
Dersim’de Kızılbaş Kürtler-Marjinalite ve Rafızilik; K ürtler Üzerine Tarih ve Folklor Yazıları içinde, Öz-Ge Yay. 1991, s. 172)
·
255 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.