Kuşkusuz Mescid-i Aksa sadece Kudüs’teki değil bütün Filistin’deki en önemli İslam eseridir. Müs- lümanların ilk kıblesi olan cami, Mekke’deki Mes- cid-i Haram ve Medine’deki Mescid-i Nebevi’den sonra İslam’ın üçüncü en kutsal mekânıdır. Pey- gamberimiz bir gece yolculuğu (İsra) ile buraya ge- tirilmiş ve göklere buradan yükseltilmiştir (Miraç).
İsmini bizzat Kur’an’dan alan Mescid-i Aksa, Arapçada “Uzak Mescid” anlamına gelmektedir. Mescid-i Aksa’nın içinde bulunduğu duvarlarla çev- rili alanın tümü “Harem bölgesi” olarak nitelendi- rilmiştir. Harem bölgesinde üç temel yapı bulun- maktadır: Birincisi bizzat Mescid-i Aksa, ikincisi Mervan Mescidi, üçüncüsü de Kubbetü’s-Sahra’dır.
Mescid-i Aksa’nın ne zaman inşa edildiği tam olarak bilinmemektedir. Ancak en güçlü görüş, bu- günkü caminin bulunduğu alana Halife Hz. Ömer döneminde bir mescidin inşa edildiği ve sonrasın- da Emevi Halifesi Velid bin Abdülmelik zamanında (705-714) o eski mescidin yerine şimdiki ihtişamlı yapının tamamlandığı şeklindedir.
Çoğu zaman Mescid-i Aksa ile karıştırılan Kubbe- tü’s-Sahra, Kudüs’teki harem bölgesinin en önem- li ikinci yapısıdır. Kudüs’ün fethedilmesinden son- ra Peygamberimizin miraca yükseldiği kayanın yeri tespit edilmiş ve çevresi koruma altına alınmıştır. Bugün sekizgen şekli ve altın renkli kubbesi ile dik- kat çeken yapı, Emevi halifelerinden Abdülmelik bin Mervan zamanında (685-705) inşa edilmiştir. 1967 yılında Kudüs’ün doğu kesimleri İsrail iş- galine girdikten sonra Mescid-i Aksa Siyonistle- rin kontrolüne geçmiştir. Aksa, o tarihten itiba- ren varlığını tehdit eden birçok saldırıya maruz kalmıştır. Aslında İsrail işgal yönetimi resmî ola- rak Mescid-i Aksa’nın bakım, onarım ve idaresini bir anlamda Diyanet İşleri Başkanlığı gibi görev ya- pan Ürdün Vakıflar İdaresi’ne vermiştir. Ancak kâ- ğıt üzerinde kalan bu karar, hiçbir zaman tam an- lamıyla uygulanmamış ve İsrail keyfî olarak Mes- cid-i Aksa üzerinde her türlü ihlali gerçekleştir- mekten çekinmemiştir.