William James’in, Parmanides ile Herakleitos’un sonu gelmeyen tartışmalarında arabuluculuk rolünü üstelenen Empedokles’e benzer şekilde, karşıt tezleri biraraya getirme çabasında olduğu ve bunu da kendi felsefesinin sosuna gerektiğince ve yeterince buladığı kitabı, Pragmatizm. Felsefesinin ise eklektik olduğu söylenebilir. Zira, okura birden fazla akımdan ortaya çıkan güzel bir salata sunuluyor. Farklı bölümlerden oluşan kitapta, tezler antik dönemlerden beri süregelen din, birlik çokluk, hakikat, metafizik gibi arkaik kavramlarca test ediliyor. Kitap, hümanizm süslemeleri ve bir vurup bir okşadığı dogmaların gölgesinde ilerliyor. Öğretinin esasları için monizmden ziyade pluralizm akımının bir devamı olduğu sarih açıklaması yapılabilirse de, yazarın aceleci tarzda yapılabilecek ateizm yada agnostizm yaftalarından kaçınmak adına tanrısallığa yaptığı kaçamak övgüler necip okurun dikkatinden kaçmayacaktır. Halbuki ayakları gayet yere basan ve kendi bağlamında de facto edimlerin çıkarımlara ve pratik eylemlere dönüştürülebilecek denli akılcı olan bu felsefe, yazarının daha ısrarcı, buyurgan ve cesur davranmasını hakkediyordu. Tabi okuma sonrası okur kendine şu soruyu sorabilir, insanın bir şeyi kavrayışa dahil etmesi veya soyutlukla da olsa kabul edebilmesi için illa onun kendine bir faydası mı dokunması gerekir? Bize kaçamak tatiller yaratmayan faydasız bir şeyin, olgularımızın dönüşümünde veya sonucu iyileştirmede olumlu bir rolü olamaz mı? Böyle bir “şey”, ancak “faydacılığın” mı tekelindedir? Öğretisi dışında kafanızı açacak, okuması yer yer zorlaşan ve okurken kendinizi yazarın verdiği bir konferansta birer dinleyici olarak hayal etmenizin okumayı kolaylaştıracağı tavsiyesinde bulunulabilecek bir kitap.

PragmatizmWilliam James · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 2019235 okunma

·

111 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Gokhan Unverdi