"Ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim." Gerçekten Efendimiz (sas) bir ömür bu güzel ahlâkın inşası için çalışmış, elinin altında olan Sahâbe'nin de bu alanda istenilen kıvama gelmesi adına ciddi bir gayret sarfetmiştir. Efendimiz (sas), elinin altındaki bu yiğit zümreyi yetiştirirken, onlardan her birini ahlâkın farklı bir alanında abidevi bir şahsiyet olarak yetiştirmiş, tabir caiz ise kurduğu nebevi potada Kur'ân'ın elmas kılıcı ile onları yoğurmuş ve olgunlaştırmıştır. Dolayısıyla biz hangi Sahâbî efendimizi tanımaya çalışırsak çalışalım, onun üzerinden; hem Efendimiz'in (sas) onda derinleştirmek istediği nebevi izi, hem temsil ettiği ahlâkî vasfın en ideal halinin nasıl olduğunu, hem de bizzat Efendimiz'in (sas) hayatını öğrenmiş oluruz. Bir demet Sahâbe üzerinden, onlara düşen nebevî izlerin neler olduğunu, hangi Sahabi efendimizde, hangi ahlâki vasfın abideleştirilmeye çalışıldığını görmek istersek, şunları söyleyebiliriz:
Hz. Ebû Bekir: Sıdk/doğruluk ve sadakat ahlâkı
Hz. Ömer: Kuvvet, güç ve adalet ahlâkı
Hz. Osman: Hayâ, edep ve infak ahlâkı
Hz. Ali: İlim, cesaret ve mücadele ahlâkı
Hz. Hatice: Fedakârlık, vefa ve annelik ahlâkı
Zübeyr b. Avvam: İhlâs ve dostluk ahlâkı
Talha b. Ubeydullah: Kerem ve cömertlik ahlâkı
Ebû Ubeyde b. Cerrah: Emanet ve emniyet ahlâkı
Abdurrahman b. Avf: Ticaret, iş ve ehliyet ahlâkı
Sa'd b. Ebî Vakkas: Hamiyet ve hamaset ahlâkı
Said b. Zeyd: Teslimiyet ve samimiyet ahlâkı
Aişe bint Ebû Bekir: İlim ve içtihat ahlâkı
Mus'ab b. Umeyr: Tebliğ sevdası ve dava aşkı ahlakı
Erkam b. Ebil-Erkam: Talim ve terbiye/Eğitim ve öğretim ahlâki
Ebûzer-i Gifârî: Tevazu, izzet ve zühd ahlâkı
Esma bint Yezid: Vakar ve itidal ahlâkı
Nesibe bint Ka'b: Sabır ve iffet ahlâkı
Sümeyra bint Ubeyd: Analık ve adayış ahlakı
Enes b. Nadr: Beklentisizlik ve cihad ahlâkı
Abdullah b. Cah: Takva ve şehadet ahlâkı
Ümmü Eymen bint Sa'lebe: Rahmet ve merhamet ahlâki
Habbab b. Eret: Tevazu ve direniş ahlâkı
Abdullah b. Mesud: Hüküm ve hikmet ahlâkı
Ammar b. Yasir: Hakka ittibâ ve sebat ahlâkı
Bilâl-i Habeşî: Sevgi ve tevekkül ahlâki
Selman-i Fârisî: Hakikat arayışı ve güven ahlâkı
Sahabe neslinin böyle bir konumu olduğu için Efendimiz (sas) onları, tüm Müslümanlara örnek ve rehber olarak göstermiştir. İnsanların en hayırlılarının onlar olduğunu, onlara ateşin dokunmayacağını, her daim onların güzel bir şekilde anılması gerektiğini, en güzel sevgi ile onların sevilmesini, onların semanın yıldızları gibi ümmeti aydınlattıklarını, her birinin kendi katında farklı bir değeri olduğunu ve ümmetin onların değer ve kıymetini muhafaza etmeleri gerektiğini dile getirmiştir.
Efendimiz (sas) vefatına yakın bir zaman diliminde şöyle buyurmuştur: "Allah! Allah! Benim Ashâb'ım. Allah! Allah! Benim Ashâb'ım. Aman Ashâb'ım hakkında kötü sözler söylemekten uzak durun. Benden sonra sakın onları hedef almayın. Unutmayın ki; onları seven, beni sevdiği için sever; onlara buğzeden, bana buğzettiği için buğzeder. Onlara eziyet veren, bana eziyet vermiş olur. Bana eziyet verense Allah'a eziyet etmiş sayılır. Allah'a eziyet veren ise şüphesiz yakın bir cezayı hak eder."