İlginç bir diyalog olduğu kesin. Öncelikle bitmemiş bir kitap ya da bitirilememiş bir kitap olmasından başlayayım. Doğa yasalarına inanan bir filozofun, bir Yahudi ve bir Hıristiyan ile tartışmalarını ele alıyor kitap. Buradaki tartışmalar inanç ögelerini geçersiz kılmaya yönelikse de ilk bölümden sonra hemfikir bir zemine ulaşılıyor. Kitap üzerine açıklamalar kısmında yazarın kim olduğu ile ilgili tartışmalar yürütülürken, yazanın bir Müslüman olduğu düşüncesi de doğuyor inceleme çevrelerince. Bu Müslümanın bilgin bir kişi olması gerektiği yönünde fikir üreticileri de var. İslamiyetin bu gibi Avrupa kaynaklı kitaplarda çoğunlukla tartışma konularına girmediğini bildiğimizden yazarın kim olduğunu öğrenmeye gerek kalmadan, neden burada, bu tartışmacılarda Müslüman yok sorusuna cevap bulabiliriz. Bu yüzyıllar, herkesin karşı taraf olduğu yüzyıllar Müslümanlar için. Yok sayılmalar, kafirlik yakıştırmaları... Gelelim tartışmalarımıza. Filozofumuz objektif bir hakem eşliğinde önce Yahudi ile tartışmaya girer ve bu tartışma diyaloglarında; konuşan, iddia eden, saldıran rolünde filozof yer alır. Yahudi, kendini savunmaya çalışır ama pek başarılı olamaz. Filozofun alt etme çabaları başarılı görünür. İkinci tartışma Hıristiyan iledir. Burada sözü Hıristiyan ele alır ve filozofa dinleyici, ara sıra da diyalogun devam etmesi amacıyla sorular sormak düşer. Roller değişir filozof için. Ayrıca Yahudi ile olan tartışmasına göre daha bir yakın yüzeydedirler Hıristiyan ile. Hemfikir oldukları konu; ahlak, erdem, cesaret, iyi, kötü...üzerinedir ve zaten konular da bunlardan ibarettir. Sanki Yahudi'yi öteki gibi gösterirler. Hakemin varlığı da süsten ibarettir. Başta ve ilk tartışmanın sonunda yer alır. Kitap bitmediğinden hakemin akıbeti de bilinmez. Filozofun Yahudi için öne sürdüğü iddialar çarpıcı olmakla beraber cımbızlanmış cümleler gibidir. Yahudi de bunun farkına varır ama pasif bir kişi olarak kaldığından üstünlüğü ele geçiremez. Filozofun bu yöntemine rağmen ortaya attığı iddialar ve düşünceleri din konusunda düşündürücü şeylerdir. Bu mantığın doğru kabul edilmemek gibi bir şansı çok çok azdır. Zaten konu din olunca mantığın galip gelemeyeceği ne kadar şey olabilir ki? Harika bir çalışma. Dar bir konuya sahip olsa da buradan yola çıkıp diğer konuları da bu tartışmalara eklediğimizi düşünürsek, temelden bir sağlama almak gerektiği sonucuna varabiliriz. Özellikle Yahudi-Filozof tartışmasındaki 'İbrahim peygamber ve Yasa'sı' diğer ilahi kaynaklı dinleri beraberinde sürükler.

Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasındaki DiyaloglarPetrus Abelardus · Doğu Batı Yayınları · 202210 okunma

·

104 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

H. Ferventis