Bertolt Brecht: üzerine bir inceleme.
Epik tiyatro kuramcısı, yönetmen, yazar, şair, erotik, politik, estetikçi, nihilist, komünist, biseksüel, fotoğrafçı… brecht, tüm bu vasıflara uyuyordu. Tiyatronun işlevini politize eden bir estetiğin, epik tiyatronun kurucusu ve baş temsilcisi, oyun yazarı, dramaturg, yönetmen, ve çağdaş tiyatroyu en çok etkileyen kişi, şair, hikaye yazarı, romancı ve sanat adamıdır. Brecht, zekanın, vicdanın, muhalifliğin ve ilericiliğin ete kemiğe bürünmüş halidir. Genellikle oyun yazarı olarak tanınan alman şairdir. Halktan, demokrasiden, barış ve kardeşlikten yana, savaşa ve faşizme karşı şiirler yazmıştır. Kuramsal eleştiri aslında brecht’le başlamıyor ama brecht kuram da devrim gerçekleştirmiştir. Karl Marx’tan büyük ölçüde etkilenmiştir. Ona göre önemli olan dünyayı algılamak değil, değiştirebilmektir. Brecht’in eserleri, sadece çağının temel siyasi ve sosyal çatışmalarını bir araya getirmekle kalmıyordu. Onları şiir, tiyatro, sinema ile aynı zamanda halkada aşılıyordu. O uykuda olanları adeta uyandırıyordu. Geleneksel tiyatro ve sinemaya alternatif olarak kendi estetiğini geliştirmiştir. Diyalektik ve tarihsel materyalizm üzerine inşa edilen anlayışın yaratıcısı. Sekiz temel kuram üzerine kurulu olan,(naivete, mesel çatışması, gestus, yabancılaştırma, tarihselleştirme, epizotik anlatım, anlatımcı yapı, göstermeci oyunculuk) kuram; klasik sinema karşısında yeni bir arayış içinde olan her yönetmen ve sinema öğrencisi ya da sinemayla ilgilenen herhangi biri tarafından incelenmelidir. Epik tiyatro kavramını platon ve aristoteles’in diyalektik kavramından yola çıkarak ortaya atmıştır. Hatta “shakespeare” için diyalektiği en iyi kavrayan yazarlardan biridir demiştir. Peter Brook’a brecht için düşünceleri sorulduğunda şöyle yanıt vermişti; “Brecht zamanımızın en önemli figürlerinden biri ve bugün tiyatro çalışmaları ya aynı noktada başlıyor ya da aynı noktaya dönüyor.” diye yanıtlamıştı. Brecht, “Walter Benjamin” ile yaptığı bir konuşmasında kendisinden bir ‘komünist” olarak bahseder. Gerçi bunu ifade etmeseydi bile eserlerine ve düşüncelerine baktığımızda kolaylıkla anlayabilirdik. Sınıf mücadelesine odaklanıyor olması, şiirlerinin bugünde geçerliliğini korumasını sağlamıştır. Şiirlerinde brecht, hitler’den “badanacı”diye bahsetmiştir. 15 yaşından itibaren, ölümüne dek günlük tutmuştur. “Üç Kuruşluk Opera” onun en büyük eserlerinden, bu oyun ilk kez 1928’de berlin’de oynanmış ve beklenmedik bir başarı sağlamış ve o günden bu yana da 72 dilde sahnelenmiştir. Benim içimde de ukte olan, absürd tiyatro’nun köşe taşlarından Godot’yu beklerken’in bir uyarlamasını yazmayı denemiş ama projesi yarım kalmıştır. Hatta samuel beckett bir itirafında brecht’ten fazlaca etkilendiğini dile getirmiştir. 1937 senesinde yazmış olduğu “tedbir” oyunu ile ilgili hakkında başlatılan soruşturmadan mütevellit ailesi ile birlikte berlin’i terk etmek zorunda kalmış, eserleri naziler tarafından yakılmış, batı almanya’ya uzun zaman girememiş ve 1935 yılında vatandaşlıktan dahi çıkarılmıştır. 1948 yılına gelindiğinde ise almanya demokratik cumhuriyet kültür birliğinin davetlisi olarak berlin’e geri dönmüştür. Hatta bir keresinde şöyle demişti: “Faşizme karşı birleşmeyenler, faşizm’in zindanlarında buluşurlar.” Konstantin Simonov’un 2.dünya savaşında, savaş muhabiri olarak görev yaptığı sıralarda yazmış olduğu o meşhur “Bekle Beni” şiirine karşılık olarak kendi kalemiyle “Bekleyeceğim Seni” şiirini yazmıştır(şiir müthiştir). Bir rivayete göre kendisi tiyatro sahnesi kurduğunda, her oyun öncesi bir otobüs tutar, işçi mahallelerinde çoluk-çocuk, yoksul kim var ise doldurur tiyatroya taşırmış. Öldükten sonra tedbiren kalbine bir hançer saplamasını vasiyet etmiştir. Eşi marianne’ye boşanma aşamasındayken yazdığı birkaç mektup vardır ve cidden dokunaklı ve okunmaya değerdir. Ve son olarak “Anladık iyisin ve Okumuş işçi soruyor” adlı şiirleri efsanedir. O tiyatronun; dostoyevskisiydi…
“tüm yanılgılar tüketildiğinde geriye sadece hiç kalır son arkadaş olarak.”
·
1 plus 1
·210 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.