Bir manzarada, bir resimde veyahut bir tabloda çok şey anlatıldığı, birçok şeyin en ince detayına kadar gösterildiği ve aynı zamanda gizlenildiği, zamanı ve mekanı aşan bir takım eserler vardır. Der ya Goethe; “İnsan her gün bir parça müzik dinlemeli, iyi bir şiir okumalı, güzel bir tabloya bakmalıdır. Böylece güzellik sürekli kalır.” En azından birini yapmaya vakıfsak, bize bahşedilmiş olan güzelliğin önüne geçmeyi engelleyebiliriz bir nebze. Dünyanın en ünlü tabloları arasında yer alan Son Akşam Yemeği, Leonardo Da Vinci tarafından üç yılda yapılmıştır. Da Vinci, tablosunda oluşturduğu her yüze uygun rol modelini Milano sokaklarında günler boyu arar. Geride bulamadığı tek bir yüz kalmıştır; Kötülüğün, ihanetin ve kibrin simgesi olan Yahuda… D. Brown’un gerçek bir olaydan bezenip bunu kurgunun ellerine teslim etmesiyle ortaya çıkan, çoğu kişinin uydurma bilgilerle dolu olduğu konusunda kesiştiği ilk romanı Da Vinci Şifresi’nde anlatılan Rönesans Dönemi, Da Vinci, Son Akşam Yemeği Tablosu ve dönemin sanatkarları hakkında yüzeysel ve bir o kadar uydurmalarla dolu bilgi, "Şifre" adı altında pazarlama sonucundan öte değildir. Rönesans Dönemi denilince akla ilk gelen isimlerden biri Leonardo Da Vinci. Bu Döneme ilgim ve merakımın başlangıcına popülist bir roman ile start vermediğim için şanslıyım. ‘Gerçek’ten taviz vermeyerek ve bunu iyi bir kurguya oturtarak ilgi, merak ve heyecana bunu satmayan Leo Perutz’a ayrı bir parantez açmak lazım gelir. Üstat Leonardo… Milano Dükünün Son Akşam Yemeği Tablosu isteğini yerine getirebilmek hiç de kolay olmadı. Kötülüğün resmini yapmak hiç bu kadar zor olmamıştı. O, döneminin bir mimarı, bir mühendisi, bir Filozofu, bir mucidi, bir kehanetçisi, bir ressamı, bir matematikçisi, bir anatomisti, bir müzisyeni, bir heykeltıraşı, bir botanisti, bir jeoloğu, bir kartografı ve bir yazarı… Ve bir gece taksicisi. Elini uzattığı yeri aydınlatan bilge bir kişi. Sokrates veya İbn-i Sina gibi. Son Akşam Yemeği Tablosundaki sır ve gizem, bugün hala sanat tarihçilerinin ve analizcilerin araştırma ve inceleme ürünü olabiliyorsa ancak, Da Vinci’nin çok yönlü kişiliğinden olsa gerek. Bohemyalı Alman bir tüccar olan Behaim eski bir borcunu tahsil etmek için Milano’dadır. Ticaret için de burada olan Behaim, aynı zamanda şehri keşif turlarına çıkar. Milano sokaklarında Niccola adlı bir kıza tutulur. Onu ilk gördüğü gün izini kaybeder; günler boyu bütün şehirde arar onu. Kendisine gösterilen küçük bir tebessümün verdiği mutluluk yerini hüzne bırakır. Niccola ile karşılaştığı pazar yerinde yüksek sesle şiir okuyan Münzevi bir şaire danıştığında da istediği yanıtı alamaz. Divane bir kişi olan Mancino da onun gibi bu sevginin ağına tutulmuştur. Mancino’nun dilinden çıkan, “Her şeyi bilirim de bilmem kendimi” diye biten harikulade dizeleri okurken, Perutz’un şair yanının da olduğunu düşünmüştüm. Divane Şair Mancino’ya söylettirilen mısralar hem biçim hem de içerik bakımından François Villon’un şiirlerine benzediğini kitabın Ek kısmında itiraf eden Perutz, intihalde bulunmadığını söylese bile Villon’un etkisinde kalarak bu satırları kaleme aldığı bir gerçek. Ressamlar, mum ustaları, tacirler… Alman tüccar, babasından kalan tahsili için aradığı kişiyi bulur nihayet. Türlü entrika oyunlarıyla birçok kişinin parasının üstüne yatan, hilekar ve düzembaz olan Bocetta adında bir tefeci. Bocetta gibi birinden tahsil edeceği miktarı almasının imkansız olduğunu söyleyen dostları, onu, kendisini bu işe ikna etmesine, hırslanmasına ve kendisini buna adamasına neden olurlar. Behaim borcunu tahsil etmek uğruna nelerden vazgeçecek, neleri sineye çekecektir? Araştırmaya sevk edici bir eser okuduğumu söylemeliyim. Üstat İle Margarita’yı okurken İsa hakkında edindiğim bilgilerin üzerine Leonardo’nun Yahuda’sı da eklenince konu hakkındaki merak maksimum düzeye çıktı. Tarihsel eserlerin kişinin araştırıcı yönünü ortaya çıkarmasının altında yer alan etkenler bu noktada büyük önem arz ediyor. “Sizden biri, bana ihanet edecek.” (Markos 14/18) İşte o ünlü tablo: i.hizliresim.com/NZXDJN.jpg “Arkadaşının bir gün seni yüz üstü bırakıp gidebileceğini hatırlayarak ölçülü davran.” Hz. Peygamber’in mümkün mertebe bu konuda ılımlı yaklaşılmasını tavsiye eden Hadis-i Kudsisini unutmamak gerekir. Brutus’ların, Yahuda’ların hançerinden kurtulmak belki bu yoldan geçiyordur. İhanet. Kibrin en uç noktası. Sevmek. Sevmek ve hançerlemek. “Sen sırrı ve Yahuda’nın günahını biliyor musun? Onun İsa’ya neden ihanet ettiğini biliyor musun” diye sordu Üstat Leonardo. “İsa’ya onu sevdiğini anladığı için ihanet etti. “Onu çok sevmek zorunda kalacağını önceden gördü ve kibri buna izin vermedi. “Evet, Yahuda’nın günahı, kendisine ihanet edecek kadar kibirli olmasıydı.” İyi olduğunu düşünüp sırtımızı rahatlıkla dayadığımız insanlar, nesneler, şehirler, ortamlar iyiye ulaşmak için önümüzde bir engel gibi duran, belki “kötü”den başka bir şey olmayan bir muammadır gözlemlemedikçe. Bazen gözlemlemek de yetmez. Herkese eşit şartlar sunmayan hayat, insanın karşısına nelerin çıkacağını sır vermeyerek izletir bir köşeden. Ait olamamak belki buradan gelir.

Leonardo'nun Yahuda'sıLeo Perutz · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 20182,391 okunma

·

93 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Esen Börü