Osip Mandelstam ismini daha önce duydunuz mu bilmiyorum ama ben bu kitabı okuyana kadar hiç duymamıştım. Vénus Khoury-Ghata bu kısacık kitapta Stalin rejimine boyun eğmeyen, aksine tarihin gelmiş geçmiş en acımasız diktatörüne şiirleriyle savaş açmış bir şairin son günlerine tanıklık ediyor. Şiir Mandelstam için bir silah görevi görse de sonunu getiren bir cellat oluyor aynı zamanda. Kitabın kapıları bir aktarma kampına açılıyor ve bizi ölüm döşeğinde, son nefesini vermek üzere olan Rus şair ve yazar Mandelstam karşılıyor. Mandelstam sevdiklerinden uzakta, ülkesinden ayrı, arkadaşlarından yabancılaşmış ve eşinden koparılmış bir şekilde acılar içinde yarı baygın bir haldedir. Kendisinin günleri artık sayılıdır. Çok geçmeden ölecek ve cesedi sıradan bir çukura atılıp üzeri kapatılacaktır. Dili konuşamasa da biz onun rüyalarını, sayıklamalarını ve anılarını okuyoruz. Bilindiği üzere Stalin rejimi altında Rusya’da pek çok aydın sürgüne gönderildi, milyonlarca insan bu adamdan nasibini aldı. Bunlardan biri de Mandelstam’dır. Kendisi hiçbir zaman Stalin’e boyun eğmemiş ve bu uğurda pek çok yazarın aksine şerefini korumasını bilmiştir. Gerçeği şiirlerinde dile getirmekten çekinmemiştir. Öyle ki kitapta adı çokça zikredilen yakın arkadaşı Boris Pasternak’a Stalin’e yazdığı bir şiiri okuduğunda Pasternak’ın kanı çekilmiş ve arkadaşına “ne sen bana böyle bir şiir okudun ne ben de senden böyle bir şiir dinledim” diyerek korkusunu dile getirir. Bunu da yıllar sonra itiraf olarak paylaşır. Bu örnek bile bize o yılların dehşetini anlatmaya yetiyor. Şiiri yazan korkmuyorken şiiri dinleyen bir adamın korkusunu düşünebiliyor musunuz? Pasternak Stalin yanlısı olduğundan şöhretin kaymağını yerken Mandelstam bir kuru ekmeğe muhtaç olarak hayatını sefalet içinde, arkadaşlarında gelen yardım ve borçlarla geçirir. Pasternak her ne kadar Stalin’e arkadaşını affetmesi konusunda ısrar etse de Mandelstam sürgüne gönderilmekten kurtulamaz. Stalin, Mandelstam’ın hayatı boyunca en büyük düşmanı ve kâbusu olmuştur. Rüyasında sürekli onu görmüş, şiirlerinde sürekli onunla savaşmıştır. Ölüm yolculuğuna çıkmışken bile Mandelstam Stalin’i sayıklamaktadır ve onunla hesabının bu dünyada kapandığı bilse de öbür dünyada bu defterin tekrar açılacağını düşünmektedir. Kitap son derece şiirsel bir dille yazılmış. Yazarın şiirleri kitabın her yerine serpiştirilmiş. Bunlar sayesinde de az çok Mandelstam’ın görüşlerini ve verdiği mücadeleyi kendi ağzından dinlemiş oluyoruz. Kısa bir biyografi niteliğinde olan bu kitabı sıkılmadan okuyabilirsiniz.

Mandelştam’ın Son GünleriVenus Khoury-Ghata · Yapı Kredi Yayınları · 2020101 okunma

·

460 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

N