“Kitap okumak ruhu besler, aydın bir dost ise onu teselli eder” (s.51). Fransız edebiyatının en önemli isimlerinden biri de aynı zamanda Aydınlanma Dönemi filozofu ve düşünürü olan

Voltaire'dir. Çok üretken bir yazar olan Voltaire, felsefeden tarihe, dile, din bilimine ve edebiyata kadar birçok alanda eser vermiş. Eserlerinde kilisenin dogmalarını, dönemin farklı dini düşüncelerini ve uygulamalarını, devlet yönetimi ve bürokrasisinde yaşanan yozlaşmayı, toplumsal sorunları ve insanların hallerini hiciv sanatını kullanarak anlatmış.¹ Öyle ki felsefi birikimini edebiyatla harmanlamayı başaran Voltaire, eserlerinde kullandığı mizahi ve nükteli dille dikkatleri üzerine çekmiş. • • • Voltaire’in en tanınmış eseri “

Candide ya da İyimserlik”in yanında bu eserlerinden biri de “

Safdil”dir. Romanında yaşadığı dönemi ve toplumsal yapısını alaycı bir dille anlatan Voltaire, Fransız İhtilâli öncesinde Cizvit ve Jansenist mezhepleri arasındaki çatışmayı ortaya koyuyor. Cizvitleri eleştirebilmek için Jansenist bir rahibin el yazmalarında alınmış gerçek bir hikâyeden yararlanıyor. Kitabının hikâyesi ise bir Huron Kızılderilisi olan Safdil’in² Fransa’yı keşfetmek için gemiden inmesi ve bir başrahip ile kız kardeşinin evine misafir olmasıyla başlıyor. • • • Voltaire, Safdil’in hikâyesi üzerinden bir insanın eğitimsiz, kaba, saba, görgü kurallarından yoksun, saf bir insanken nasıl değişip dönüşebileceğini, olgun ve bilge bir insan haline gelebileceğini resmediyor. Elbette bununla kalmıyor, aynı zamanda kahramanının yaşadıkları üzerinden bir dönemin dini anlayışlarından ahlâki yapısına; yozlaşmış siyasi ve bürokratik kurumlarından ceza ve adalet sistemine; kadın ve erkek ilişkilerinden aile kurumuna; Hıristiyanlığın farklı öğretilerinden çelişkilerine kadar birçok konuya ayna tutuyor. Safdil ve güzel Saint-Yves aşkından hareketle, saf bir sevgi uğruna insanların neleri göze alarak hangi bedelleri ödeyebileceğinin örneğini sunuyor. Bununla adeta aşk ve sadakatin görünmez bağının hangi koşullar altında çözülebileceğini gözler önüne seriyor. • • • Doğrusu Safdil, kısa bir eser olmasına rağmen her biri düşünce deposu olan sözleri, eleştirel, mizahi ve yalın diliyle çok etkileyici bir eser. Öyle ki okurken zaman zaman Nikolay Gogol’ün “

Bir Delinin Anı Defteri - Palto - Burun - Petersburg Öyküleri ve Fayton”, “

Müfettiş” ve “

Ölü Canlar”daki mizahi dilinin ve anlatımının zihnimde canlandığını belirtmeliyim. Tüm bunların yanında, yazıldığından günümüze kadar yüzyıllar geçmesine rağmen, anlattığı konular hâlâ tazeliğini koruyor. O nedenle ilk bakışta basit gibi görünen bir anlatım ve olay örgüsüne sahip olmakla birlikte, bir dönemin insan ve toplumsal ilişkilerinden günümüze ışık tutan bu eşsiz eserin, üzerinde uzun uzun düşünülmesi gereken klasiklerden biri olduğunu düşünüyorum. • • • Bu itibarla bugüne kadar Voltaire’in herhangi bir eserini okumamış olan okurlara, onun kalemini ve düşüncelerini tanıma adına "

Safdil"i mutlaka okumalarını öneriyorum. İncelememe kitapta geçen, “Görüyorum ki burada her gün kitabınızda yer almayan bir sürü iş yapılıyor, fakat kitapta söylenen hiçbir şey yapılmıyor” (s.25) sözleriyle son verirken, tüm kitap dostlarına… Sağlıklı ve kitap dolu günler diliyorum! ‐----------------------------------------------------------- ¹ Asıl adı François Marie Arouet (1694- 1778). Dünyada Voltaire takma adıyla tanınıyor. Bir filozof ve yazar olarak Fransız Devrimi ve Aydınlanma hareketine büyük katkısı oluyor. Voltaire'in biyografisiyle ilgili daha geniş bilgi için Bknz.tr.m.wikipedia.org/wiki/Voltaire. Ayrıca Voltaire ve eserleriyle ilgili daha detaylı bir okuma için;

Bahri Doğukan Şahin'in

Safdil'le ilgili yazdığı etkileyici ve bilgi dolu incelemesini (#159166092) mutlaka okumanızı öneririm. ² Safdil: kolayca aldatılabilen, temiz yürekli (kimse).