Item: Stiller
Rating: Rated 10
Author: Sevgican

Sevgican

@Scgscg·

08 Jun 2023

424 syf.

10/10 puan verdi

Asla Hayat olmamış hayatı üstümden çıkarıp attım.

İnsanı o güne kadar olan yaşamına yavaş yavaş ya da ansızın yabancılaştıran şey, kendini tanımasıdır ve bu tanıma ilk adımdır, atılması zorunludur, ama kesinlikle yeterli değildir. Tam da bu adımı atıp kalan, salt kendini tanımanın verdiği hüzünle yetinen ve bu kendini tanımaya olgunluk süsü veren ne çok insan tanırız! Eserinden önce

Max Frisch kimdir, bir kaç cümle ile ifade edersek.. İsviçre edebiyatı temsilcilerinden.. Zürih doğumlu, Alman edebiyatı eğitimini yarıda bırakıp yazar olma isteği ile gazetelerde spor ve gezi röportajları hazırlar, görevi gereği dünyanın çeşitli ülkelerinde gider. Mimarlık eğitimi alır; mimarlık geçim kaynağından ziyade edebi yaratıcılığına çevre, mekan ve insan ilişkisine açıklık getiren bir öznel bir unsurdur. İsviçre vatandaşı " küçük ülke insanı" olmanın verdiği sıkışmışlık duygusunu aşmak ve ufkunu genişletmek ikinci dünya savaşı bitiminde Avrupa ülkeleri başta olmak üzere doğu ülkeleri ve Amerika yı gezer. Dünya vatandaşı olma isteğinin yanında vatan Özlemi de çeker "Memleketimiz ne kadar küçük. Dünyaya özlemimiz, büyük ve açık ufuklara olan gereksinimiz, yelken direklerine, dalgakıranlara, kum tepelerindeki otlara, güneşte ışıl ışıl yanan su kanallarına, açık deniz üzerindeki bulutlara!" (Günce (1946-49), 25) Kendisini hem bir İsviçre vatandaşı hem de bir yabancı olarak görür, ilk bakışta birbirine zıt olan bu iki gerçek, hem oraya ait olmama duygusunun hem de doğduğu kent ve oradaki insanlarla zaman zaman gerginleşen ilişkilerinin ifadesidir. Eserlerinin ana temalarından biri olan kozmopolit olma ve kendi insanının özelliklerini şartsız kabul etme, onun her iki tarafa olan dürüstlüğünün birbirini tamamlayan iki yönüdür. Son olarak eserlerinde ortaya koymayı çalıştığı , günümüz edebiyatının görevi ne olmalıdır, dokdirinini şöyle ifade eder: "Dünyadaki silah birikimini kalemimizle yok edemeyiz, ama iki tarafça da savaş yöntemi olarak kullanılan boş laf yığınlarını allak bullak edebiliriz. Yazar olarak yoruma yer vermeyecek kadar net ve kesin olmakla, yani somut olmayı başarabilmekle, yetenekli kişiyi sanatçı katma çıkaran ve canlıya karşı gösterilen bu dürüstlükle, çıkarçı olmamayı başardığımız oranda yapabiliriz onu!" ...

Stiller e gelince.. Ben kimim? Kimlik bunalımı, kimlik arayışı.. "İnsan kendi kendisine yabancılaşıyor; onun gerçek benliği şablona benzer karikatürlerle örtülüyor. Bu şablonları kişinin birlikte yaşadığı insanlar hazırlıyorlar. İnsan gerçekte kim olduğunu nasıl ispatlayabilir? Ben yapamam. Acaba ben kim olduğumu biliyor muyum?" Ana unsur bu olmakla birlikte... yukarıda yazarın hayatından kesitler verdiğim bilgiler eserinde küçük motifler halinde işlenmiş. Yani milliyetçilik, dünya vatandaşı olmak, bu ikisinin zıt ve birbirini destekler nitelikleri, tarih ve mimari ilişkisi, geçmişi yıkmadan inşaa etme.vs Yine ikili ilişkiler.. evlilik.. klasik aile evlilik içinde serbest ilişkiler.. İlişkide bağımlılık.. Aslında eser ile ilgili duygu ve düşüncelerimi ifade etmek konusunda yanılgıya düşmek kaygısı ile yazmada sıkıntı yaşıyorum. Ama şunu söylemek de kuşku duymuyorum. Heyecanı içinde okudum. Cümleleri ve defterleri kovalayarak, birşey kaçırmak duygu ile geriye dönerek, ardı cümleyi ve defterleri hep merak ederek.. muhteşem bir kurgu.. Heyecanı son defterde doruk noktasındaydı. Ve en son bölüm.. Çünkü ne de olsa, insan birazcık Tanrı rolü oynamak istiyor* muhteşemdi. Çözülme.. çözümleme.. *Ben bu kadını neden hiç bulamadım? Hiç! Bir gün bile bulamadım Rolf, bütün bu zaman boyunca bir saat bile bulamadım onu! Asla! Bu ne demek?".. " Hayatının yarısını bir kapının önünde durup onu çalmakla geçiriyorsun, Ulu Tanrım, benim bu kadının karşısında başarısız olmam gibi, tamamen başarısız kalıyorsun, Ulu Tanrım- gidebilirsen git o zaman bakalım! Unut bakalım, sana on yıl açılmayan böyle bir kapıyı unut bakalım! Vazgeç de git bakalım!... Bu durumda aşkın sözü mü olur? Ben o kadını unutamadım. Hepsi bu. Tıpkı bir yenilginin unutulamaması gibi. Neden mi geri döndüm? Sarhoşluğumdan dostum, inadımdan. Şu soylu düşüncelerini bıraksana sen! Git bir kumarhaneye, insanların kaybettikçe nasıl oyuna devam ettiklerine, durmadan ortaya para koymalarına bir bak. Benimki de tıpkı öyle! Çünkü öyle bir noktaya gelirsin ki, artık vazgeçmeye değmez. İnadımdan, evet, kıskançlığımdan. Bir kadını elde ettikten sonra kaybedebilirsin. Bu olabilir ! Ama eğer onu asla kazanmamışsan, asla bulmamışsan, asla içine işlememişsen? O zaman onu unut, böylesi bir kapıyı unut, bırak başkaları girsin içeri, sen yoluna git! .." Hem bir edebiyat şöleni, hem de insanın kimlik arayışının geniş bir paronaması. Zarif ve içtenlikle ifade edilmiş sıcak , buram buram özlem ve istek dolu duygular.. Etkisinde kaldığım ve bir süre sanki yeri dolmayacak okuma oldu. Meraklı okurlar bu inceleme ile yetinmesinler. ..küçük bir araştırma ile daha sağlam bilgilere ulaşabilirler. Zaman kaybı olmayacak* bir okuma yapacak bu kitabı okuyanlar, son bunu söyleyebilirim. - "Sevdiğin insanı mutlu edemeden seviyorsun onu. Senin derdin bu. Gururumuzu bir kerelik bir kenara bırakırsak - çünkü ne de olsa, insan birazcık Tanrı rolü oynamak istiyor, dünyayı cebinden çıkarmak, hayatı el çabukluğuyla masanın üstünde yaratabilmek istiyor- gerçek bir dert seninkisi. Doğal olarak, insan sevince kendisi de mutluluğu tatmak istiyor... Ama bu her zaman gerçekleşmez!" Eser ile tanışmama vesile olan okur Arkadaşıma teşekkürlerimi ileterek.. Keyifli okumalar dileklerimle.. "İlginç olan şudur ki, kibirliliğimiz bizi, sanıldığı gibi, kendimize götürmez, kendimizden uzaklaştırır.”