Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.17
Gönderi
Kibar Hırsız: Cingöz Recai
Cingöz Recai, Peyami Safa’nın meşhur polisiye dizisinin başkahramanıdır. Hikâye ve roman şeklinde karşımıza çıkan Cingöz Recai eserlerinin özellikle kronolojik sırayla okunması gerektiği, kitabı Latin harflerine aktaran Erol Üyepazarcı tarafından belirtilmiş.
Peyami Safa, edebî değeri daha düşük diyebileceğimiz eserlerini Server Bedi takma adıyla yayımlıyordu. Bunlara ‘’onparalık hikâyeler’’ adı da veriliyor. 16-32 sayfa arasında değişen bu hikâyeler, kitap formatında satılıyormuş. Bu kitapta toplam 10 hikâye mevcut. Her hikâyenin başında o dönem yayımlanan kitap kapağı da bulunuyor. Eski harfli olan bu kitapların kapağı her ne kadar renkli olsa da bu baskıda siyah beyaz olarak bizlere sunulmuş. Cingöz Recai’nin bu ilk kitabının basım yılı ise 1924.
Yine bu eski harfli kitap kapaklarında Cingöz Recai ile ilgili güzel bir tanıtım metni bulunuyor: ‘’Cingöz Recai, Fantomalara, Arsen Lüpenlere taş çıkaran, cin oğlu cin, çapkın ve kibar bir İstanbul serserisidir. Sergüzeştlerini okurken insanın parmağı ağzında kalır.’’ Cingöz Recai için bir Arsen Lüpen uyarlamasıdır diyebiliriz.
Cingöz Recai, kibar bir hırsızdır. Zenginden çalar, -güya- fakire verir. Bu konu biraz bulanık diyebiliriz. Kendisinin yetimler için bir ev açtığı, fakirlere yardım ettiği ve özellikle namussuz zenginlerden çaldığı, namuslu insanların parasına dokunmadığı üzerinde durulur. Fakat kendisi de çok zengindir. İstanbul’da birçok evi, hatta yalısı vardır. Kısacası lüks içinde yaşar. Bu hırsızlık işini de mal mülk sahibi olmaktan çok prestij meselesi olarak görür ve en büyük rakibi Sertaharri (Sivil polislerin başı, başkomiser gibi düşünebiliriz.) Mehmet Rıza’ya karşı zekasını kanıtlamak, ona üstünlük sağlamak için bile hırsızlık yapar. Bir yerde kendisinde çalma hastalığı (kleptomani) olduğu da belirtir. Cingöz zekidir, yakışıklıdır, kadınları etkilemeyi bilir. İyi eğitim almış, görgü kurallarına bilen, girdiği her ortamda dikkat çeken biridir. Hırsızlığın inceliklerini Amerikalı serserilerden öğrenmiş, kılık değiştirme konusunda uzman, oldukça soğukkanlı biri olan Recai, adam öldürmeyi sevmez; mecburi hâller dışında kan akıtmaz. Mehmet Rıza ile de dostlukla düşmanlık arasında gidip gelen enteresan bir ilişkisi vardır.
Cingöz Recai bir ‘’iyi haydut’’ tiplemesidir. Haydudun iyisi mi olur diyebiliriz tabii. Yaşar Kemal’in iyi eşkıyası İnce Memed için de benzer eleştiriler vardır. Cingöz’ün sergüzeştlerini (maceralarını) okurken kendisine sempati beslediğimiz doğrudur. Bunun, her ne kadar işlediği suçları hafifletmese de Peyami Safa’nın karakterini kollamasıyla, onu okuruna samimi göstermeye çalışmasıyla alakalı olduğunu düşünüyorum. Kibarlığı ve zekâsı okurda hayranlık uyandıran başlıca özellikleri diyebiliriz.
Kitabın günümüze kadar birçok farklı yayınevinden baskısı yapılmış. Fakat bu baskılarda kitabın basım yılına uygun bir kronolojiyle yayımlanmadığı görülüyor. Hikâyeler karıştırılmış, bütünlük bozulmuş. Aynı zamanda bu baskılarda sansür de var. Cingöz Recai’de müstehcen sahneler de mevcut. Çok ciddi bir durum olmasa da dönemin ahlaki anlayışı içerisinde bunların yayımlanması doğru bulunmamış olacak ki böyle bir sansüre başvurulmuş. Bana göre bu, yazarın eserine yapılan bir saygısızlık. Kitabın keyfekeder sansüre uğramasının bana göre pek mantıklı bir açıklaması yok.
Kitabın üslubuna da kısaca değinmek isterim. Dili belki dönemine göre ağır diyemeyiz ama günümüz okurunun anlayamayacağı birçok Arapça, Farsça kelime mevcut. Erol Üyepazarcı bu kelimeleri dipnot olarak vermiş. Hatta günümüzde kullanılan çok bilindik kelimeleri bile dipnot olarak vermiş. Kitapta 500’e yakın dipnot bulunuyor. Daha küçük yaştaki okurlar düşünülerek detaylı bir notlandırma yapılması bence şık olmuş.
Cingöz Recai serisinde birçok kitap bulunuyor. Bunların bir kısmı hikâyelerden oluşurken diğer bir kısmı da roman şeklinde. Kitapların okunma sırasından da kısaca bahsedelim. İlk kitap şu an bahsi geçen ‘’Cingöz Recai’nin Harikulâde Sergüzeştleri’’dir. Devamında ise Ötüken Neşriyat’ın numaralandırdığı şekliyle 2. Kitap okunmadan ‘’Cingöz’ün Esrarı’’ adlı roman okunmalı. Sonrasında 2, 3 ve 4 numaralı kitaplar olan ‘’Cingöz Recai Kibar Serseri’’, ‘’Cingöz Recai’nin (Cıva Necati’nin) Harikalı Sergüzeştleri’’, ‘’Sherlock Holmes’e Karşı Cingöz Recai’’ okunmalı. Bunun dışında kalanlar roman formatında. Onların bildiğim kadarıyla herhangi bir sırası yok. İsimleri ise şu şekilde: ‘’Cingöz Merih’te’’, ‘’Sultan Aziz’in Mücevherleri Cingöz Recai’nin En Son Maceraları’’, ‘’Allo... Allo... Yetişiniz!’’, ‘’Kral Faruk’un Elmasları Peşinde’’, ‘’Arsen Lüpen İstanbul’da Cingöz Recai ile Birlikte ve Karşı Karşıya’’, ‘’Beyaz Cehennem Cingöz Recai’nin Harikaları’’, Sağdan Üçüncü Söğüt’’
Peyami Safa, Cingöz Recai gibi başka karakterler üzerine de hikâyeler yazmıştır. Bunlardan Tilki Leman, Çekirge Zehra ve Cıva Necati Cingöz paralelinde karakterler iken Kartal İhsan polis hafiyesidir. Cingöz Recai kadar tutmayan bu karakterlerden özellikle Cıva Necati dikkat çekicidir. Yukarıda bir kitabında parantez içinde yazdığım bu karakterin, aslında kitabın kapağında üstü çizilmiş ve yerini yine Cingöz Recai almıştır.
Hikâyelerin olay örgüsünde yer yer ufak mantık hataları, basit bağlantılar olsa da dönemine göre düşünüldüğünde hikâyeleri kurgu bakımından ben oldukça başarılı buldum. Rahat okunan, merak unsurunun ön planda olduğu, keyifli hikâyeler okudum. Kitapta sadece polisiye hikâyeler okumuyoruz. Aynı zamanda dönemin İstanbul’u hakkında da bilgi ediniyoruz. Dönemin giyim-kuşamı, eğlence anlayışı; İstanbul’un önemli meskenleri gibi birçok detay bulunuyor.
Ötüken Neşriyat’a bu özenli çalışması için teşekkür ederim. Benim gördüğüm tek bir yazım hatası oldu, onun dışında tertemiz bir baskı olmuş. Serinin diğer kitaplarını da aylara yayarak okumayı planlıyorum.
Cingöz Recai - Cingöz Recai'nin Harikulade SergüzeştleriPeyami Safa · Ötüken Neşriyat · 2018260 okunma
·
395 views
teşekkür ederiz
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.