Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.37.31
Gönderi
·
Puan vermedi
Olanlar ve Olacaklar
༄ ༄ ༄
Dünyanın en ünlü tarihçilerinden olan Britanyalı ve on altı kitabın yazarı Niall Ferguson; Stanford Üniversitesi’ndeki Hoover Enstitüsü’nde Milbank Ailesi Kıdemli Üyesi ve Greenmantle LLC'nin genel direktörüdür. İnsan hayatının dünya dengesi içinde mümkün uyumlar dahilinde istikrar halindedir. Bu istikrarın olması gereken şartlar dışına çıktığında ya da aksi bir durum gerçekleştiğin krizler, acil durumlar silsilesi başlar. Krizlerin, acil durumların tabir ettiği en geniş kavram ‘Kıyamet’ kavramıdır. Dini literatürde ‘Kıyamet’ beklenen ‘bitiş zamanı’, ‘Hüküm Günü’ tabirleriyle inanç olarak iman esaslarından kabul edilir. Seküler çevrede ise savaşların, ekonomik krizlerin, sağlık sorunların, ahlâkî çöküşlerin kriz ve afet durumları ‘Kıyamet’i ortaya çıkartır. ‘Kıyamet’in anlamı, ifade biçimleri geniş bir literatürle on bir bölümle “Kıyamet – Geçmişin Büyük Felaketleri ve Gelecek İçin Bazı Dersler” kitabı insanlık tarihinin kadim, daimi kurallarını etkileyen kıyametleri anlatmakta.
İnsanlık krizinin top yekun insan ölümüyle sonuçlanan durumları olduğu için Ferguson, kitabına mutlak son, mahşer günleri ve facianın istatistiği alt başlıklarla “Ölümün Manası” başlığını ele alır. Politik krizler ve salgınlar sonucunda yaşanan ölüm oranları hakkında kıyametin bir yüzüyle ölümün gerçek manasını anlatılmaktadır. Bu çerçevede Amerika’nın fethi, Hindistan soykırımı, I. ve II. Dünya Savaşları ve COVID-19 gibi tarihsel süreç içinde örnekler verilir.
Tarihsel süreç içinde sebep ve sonuçlar döngüsel bir hakikate sahiptir. Ortak hedefler, çıkarlar doğrultusunda toplumu önce büyümeye, sonra ‘zenginliğe’, ardından da ‘durağan hale’ götüren bir kader değil, bir ‘Görünmez El’ olduğunu, yazar anlatır. Bu anlatımı disiplinlerarası araştırma alanları ve döngüsel tarih teoriler olan ‘kliometri’ ve ‘kliodinamik’ ileri sürdükleri çıkarımları anlatmakta.
Doğal afetlerin insan hayatına son vermesi tarihsel süreç içinde miktarı çok etkisi büyük sonuçları vahimdir. Lorenz'in kelebeği, küçük buz devri, fay hatlarında yaşam ve ölüm, büyük dalgalar yazarın ele aldığı doğada ‘görünmez bir düşmana’ karşı bir savaşın farklı coğrafyalardaki tarihsel süreç içinde büyük krizleri anlatmakta. Doğal afetlerin insan zihnine bıraktığı felaketler, tasvirlerle anlatılmış; ‘Gri Gergedanlar’, ‘Siyah Kuğular’, ‘Ejderha Krallar’ birer örnektir.
Etkileşim ve iletinin sıklıkla aynı özellikleri taşıması ‘ağ’ denilen bir fonksiyondur. Ağlara giriş, böcekler ve ağlar, antik vebalar alt başlıklarla Ferguson, ‘Ağdünya’ bölümünde hastalıkların tarihini, gelişen patojenler, böcekler veya hayvan taşıyıcıları ve insan sosyal ağları arasında ki uzun süreli etkileşimin süreç ve sonuçlarını anlatmakta. Taşıyalar sayesinde üç bin yıllık Mısır mumyaları ve eski Çin kitaplarında sıtma enfeksiyonu çağlar boyunca ağlar sayesinde etkileşim ve ileti olmuştur. Antik vebalardan pandemi tarihine baktığımızda patojenik evrim tarihi kadar sosyal ağların da tarihi etkileri büyük.
1957-58 Asya gribi ile 2014-16 Ebola salgını hastalıklı ölümcül olması, yazar kitabın yedinci bölümünde insanlığın veba kıyameti olarak tarihe geçtiğini anlatır.
Çok sayıda küçük benzer felaketlerin iç içe geçmesiyle; kendine benzeme veya oransal kırılma özelliği gösteren karmaşık geometrik şekillerin tümü olan fraktal geometri kıyametin simetrik telaffuzu olarak kabul edebiliriz. Küçük benzer felaketlerin fraktal geometriyle kıyametin büyüklüğünü göstermeye yardımcı olabilir. Kar kristallerin artan büyütme oranlarında kendisinin birden fazla küçük versiyonları da ortaya çıkan devasa şekil. Yani felaketlerin fraktal geometrisi Ferguson, kitabın sekizinci bölümünde; kazara felaketler, Titanic’i batırmak, Feynman Kanunu, Çernobil’e tekrar bakış başlıklarla boyutları aynı olan felaketleri ele almakta.
2019’ün sonlarında Çinin Wuhan şehrinde ortaya çıkan COVID-19, kitabın dokuzuncu bölümü olan “Salgınlar” kısmında bahsedilerek COVID-19’un yayılma ve etkili olma evreleri konu edinmekte. Ardından gelen bölüm ise “Salgının Ekonomik Sonuçlar” kısmıdır ki içeriği Amerika’da COVID-19 sonrası tıbben, iktisaden ve siyaseten yaşanan ve gelişen olayları durumları anlatmaktadır. Amerika’nın iktisadi ve siyasi politikalarının dış ülkelerle girdiği durumları kitabın son bölümünde anlatmakta. Amerika’nın dış politikada Rusya ve Çin ile uluslararası ilişkilerinde yaşanan durumları “Üç Cisim Problemi” bölümünde anlatılarak “kültürel soğuk savaş” hakkında yaşanan yakın dönem olayları ele almakta. Felaketlerin sonuçları vahim sonuçları aynı olan çeşitli kıyametleri bir tasvirde toplayarak -insanlığın alacağı dersler nelerdir- gizemli sorunun cevabını kitabın sonuç başlığı olan “Geleceğin Şokları” bölümünde vermeye çalışmakta.
İnsanlığın medeniyet kurma kabiliyeti, dahiyane yeryüzü cennetidir. Zihin ve beden kabiliyetinin ortak mirası birikimiyle aktarılan bilgi, hayat karşısında insanın güçlü olma ihtiyaç ve hırsları barınmakta. Doğa ve insan etkileşiminin bu iyi yanları yanında kötü yanları da olmuştur. Doğal ve beşeri felaketlerin insanlığın kıyameti gerçeği olmuş. Ünlü tarihçi Britanyalı Niall Ferguson; insanlık tarihinin kadim, daimi kurallarını etkileyen kıyametleri on bir bölümlük “Kıyamet – Geçmişin Büyük Felaketleri ve Gelecek İçin Bazı Dersler” kitabı anlatmaktadır.
Kitabın Künyesi: Niall Ferguson, Kıyamet – Geçmişin Büyük Felaketleri ve Gelecek İçin Bazı Dersler, çev. Oğuz Satır, Kronik Yayınları, Dünya Tarihi Dizisi-27, 1. Baskı Nisan 2023, 457 sayfa.
Yunus Özdemir
·
228 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.