Hayır Diyebilme Sanatı
“Biz hayır demeyi, işim var demeyi, olmaz demeyi beceremeyen insanlarız… Yorgunluğumuz bitmez bizim.”
Reşat NuriGüntekin
Öncelikle kitabı kişisel gelişim kitabı olarak düşünmüştüm ama okuyunca anladım ki içi boş kişisel gelişim kitaplarından değil aksine gayet bilgilendirici bir kitap!
Kitabı okurken sayın hayır diyen misiniz yoksa evet diyen misiniz, bununda cevabını alıyorsunuz.
“Hayır” veya “Evet” diyebilmek bizim kendimize olan güvenimiz, olumlu benlik algımıza ve öz saygımıza göre şekillenir. Peki bunları belirleyen nedir? Yine karşımıza aile yetiştirmesi ve çocukluk yaşantıları çıkıyor. İlk deneyimlerimizi aile yaşantısında ediniyoruz ve bu ilerleyen zamanda toplumuda içine alıyor. O yüzden davranışlarımızın ne kadarını bilinçli yapıyoruz ne kadarını fark etmeden toplumun ve ailemizin bize öğrettiği şekilde; kabul edilmek, sevilmek, onaylanmak, dışlanmamak, anlaşılma çabası için yapıyoruz buna bakmak gerek.
&
Peki istemediğimiz halde kendimizi kandırıp “ yardıma ihtiyacı vardı, sorun değil hallederim ya, bu seferlik bir şey olmaz, yok dersem ayıp olur, yapsam nolcak sanki?” diyerek kendimizi rahatlattığımız ama normalde yapmak istemediğimiz şeyleri neden yaparız?
Buna çocukken öğrendiğimiz çekirdek inançlarımız sebep olur. Hayır diyemeyenler sınırlarını koruyamayan kişilerdir; bedensel sınırlar, kişilik sınırları, duygusal sınırlar. Değersiz hissedenler, öz saygısı olmayanlar, içindeki iyi insanı kaybetmek istemeyenler, korku ve kaygı dolu olanlar, sevilme kaygısı yaşayanlar, aman fırsatlar kaçmasın diyenler ve çatışmaktan kaçmak için evet diyenler…
&
Peki “Hayır” diyemeyenlerin ödediği bedeller nelerdir?
*İstemediğiniz şeyleri yaparak zaman kaybedersiniz.
*Enerjiniz gereksiz alanlarda tükenmeye başlar.
*Özsaygınızı yitirmeye başlarsınız.
*Kendi elinizle kişisel sınırlarınızı ihlal edersiniz ki bu uzun vadede benlik sorununa dönüşebilir..
*İletişim beceriniz körelir.
*Kendinizle olan samimiyetiniz sarsılır ve kendinize yabancılaşırsınız.
*Kaygılı bir duygu-durumuna hapsolursunuz.
*Gerçek yaşamdan uzaklaşırsınız.
*Kişisel sınırlarınız ihlal edilir.
*Stres ve iş yükünüz artar.
*Arkadaşlıklarınız ve ilişkileriniz zarar görür.
*Maddi kayıplar verirsiniz.
&
Hayır demek neden zordur?
>sevilmeme korkusu
>kaybetme korkusu
>reddedilme korkusu
>hayır dersem beni sevmeye devam ederler mi?
>hayır demek beni bencil yapar mı?
>ya birini üzersem, kaybedersem
>nasıl hayır diyeceğim?
>ya kötü biri olarak algılanırsam?
Tabi buna toplumumuzun da “evet” diyenleri daha çok sevdiğini ve onayladığınıda eklemek gerek.
&
Bazılarına hayır demek gerçekten zordur. Hele ki bu kişi çok sevdiğimiz ya da aileden kişilerse. Bunların yanında hayır demenin zor olduğu bazı tiplemeler vardır:
+kibarlar: zarafetlerini ve kibarlıklarını silah olarak kullanırlar ve hayır derseniz kendizin kaba olduğunu düşünebilirsiniz.
+duygusallar: onları geri çevirdiğinizde sanki hayatları alt üst olmuş gibi hassas davranırlar ve vicdan azabı duymanıza sebep olabilirler.
+muhtaçlar: mağduriyetleri asla bitmez!
+emrivakiciler: müsaitlik durumunuzun önemi yoktur ve kendinizi yapmak zorunda hissedersiniz.
+gücünü kullananlar: eş, patron, sevgili, çocuklarınız, aile bireyleri… Alt- üst ilişkisinden dolayı dediğim dedik tavırlarla karşılabilir ya da istmediğiniz durumun içine sürüklenebilirsiniz. Bu tutumları meydan okuma olarak görmeyip öfkelenmeden sınırlarınzıın netliği konusunda kararlı olursanız yeterli olur.
+ısrarcılar
+ denetleyiciler: suçlu hisettirir, korkutur, kışkırtırlar. Size para, unvan, çeşitli etiketler sunabilirler ve sizi istedikleri kişiliğe getirmeye çalışırlar. Yanlarındayken kendinize nasıl hissediyorum diye sormanız ve benlik alanınızı korumanız önemlidir.
&
Nasıl “Hayır” dersiniz?
Doğruluğunu sorgulamadan kabul ettiğiniz şablonlardan kurtulmakla işe başlayabiliriz. Hayır demek için nelere hayır diyemediğimizi listeleyebiliriz. Bunların nedenini araştırabiliriz ve özellikle hayır diyemediğimiz kişiler varsa sebeplerini anlamaya çalışabiliriz. Önceliklerimizi belirleyebiliriz ve bunlar dışında bizden yapılması istenen şeyleri elemek daha kolaylaşır. Hayır deme konusunda net olmalı ve net olmak içinde kendimizi tanımalı, kabul etmeli, sınırlarımızı net çizmeliyiz. Hayır derken kibarca dile getirmeli ve bundan çekinmemeli özgür olmalıyız. Hayır demenin bazı olumsuz sonuçları olabilir , kaybetme korkumuzla yüzleşmeliyiz ve başkalarının tepkilerinden sorumlu değiliz ve cesaretli olmalıyız. Evet derken ödediğimiz bedellerden daha net olacağı ve kendimize saygımızın devam edeceği kesin:))
