Gönderi
MANKURTLAŞMANIN TARİHİ
1-Gün Olur Asra Bedel şiir gibi bir anlatıma sahip, daha kitabın başındaki tilki üzerinden resmen o tren istasyonunu gözünüzde canlandırıyor, kendinizi o tilki ya da kamerayla o tilkiyi takip ediyor gibi hissediyorsunuz. Yazar daha kitabın ilk sayfalarında kaleminin ne kadar güçlü olduğunu bize gösteriyor.
2- Dikta rejimleri milyonlarca insanın ölümüne, sakat kalmasına, yerlerinden yurtlarından olmasına, tarifi imkansız acılara neden oldu. Bununla birlikte sanat açısından bakılacak olursa fikirlerin serbestçe ifade edilememesi sembolizm akımını doğurdu. Böylece anlatılmak istenen üstü kapalı, dolaylı yoldan yani daha sanatsal ifade edildi. Gerçekten sanatın baskıcı rejimlerde çok daha güçlü olduğunu düşünüyorum. Adeta bataklıkta açan bir gül gibi..
3- Ayrı zaman dönemlerinde birbirlerine geçmis cok farklı mankurtlaşma hikayelerini okuyoruz. Geçmiş zamanda Nayman ananın hikayesinde, şimdiki zamanda Rus okullarında, yurtlarında eğitim görmüş Sabitcan karakterinde, modern ya da gelecek zamanda uzay üssü hikayesinde mankurtlaşmanın farklı versiyonlarını okuyoruz. Nayman ananın oğlu Juanjuanlar tarafından yakalanıp başına deri parçası geçirilip saatlerce güneşin altında bekletiliyor. Bilincini kaybedip kendisine ne emir verilirse yerine getiren bir mankurda dönüşüyor. Sabitcan ise Rus eğitim sistemi kafasına geçirilmiş böylece kendi öz değerlerinden koparılmış, öz kültürünü unutmuş bir mankurt.. Uzay üssünde alınan bir kararla Amerika ve Rusya dünya dışı gezegenlerle iletişim kurmamak adına en son dünyanın üzerine kasket geçirip dünyayı toptan birer mankurt gezegenine dönüştürmeye karar veriyorlar. Yazar uçsuz bucaksız bir bozkırdan, geçmiş masallardan, bir köyden ta uzaya bu konuyu o kadar ustalıkla taşıyor ilmek ilmek örüyor ki hayran kalmamak elde değil..
4- Tren istasyonu Aytmatov üzerinde önemli bir etkiye sahip.. Kendisi matematik öğretmeni ve düşünür olan ve Stalin döneminde kurşuna dizilen babasını son gördüğü yer.. Yine hayvan motifleri inanılmaz başarılı kullanılmış, bahsettiğim tilki, kuşlar, Nayman hatunun devesinin soyundan gelen Yedigey’in devesi Karanar hepsi kitapta oldukça başarılı bir şekilde hikayeye yedirilmiş. Ayrıca Türk İslam motiflerini görüyoruz kader anlayışı, Yedigey’in gençlerin duaları bilmemesinden rahatsız oluşu, cenaze ritüelleri üzerinden bu motifleri okuyabiliriz.
5- Karakterlerden bahsedecek olursa Kazangap’ın damadı -isminin verilmemesinin önemli bir mesaj olduğunu düşünüyorum- alkolik olan bu karakter kayınpederini öldüğünde kendini sorgular, defin için gerçekleştirilen mücadeleye katılır. Yazarın bu karakter üzerinden Türk toplumuna kendi özünüze dönebilirsiniz mesajı verdiğini düşünüyorum. Bir diğer karakter de ana karakter Yedigey kadar önemli olduğunu düşündüğüm Abutalip Kuttıbayev bu kişi Almanların eline esir düşmüş.. Yugoslavlarla birilkte Almanlara karşı savaşmış mütefekkir bir öğretmen.. Birçok yönüyle Aytmatov’un bu karakter için babasından esinlendiğini söyleyebiliriz. Fakat gün gelip Stalin’in arası Tito ile bozulunca hain durumuna düşer ve rejim tarafından cezalandırılır. 1984’te gördüğümüz gibi kahramanlar bir gün hain haline dönüşüverirler. Abutalip’in hikayesini yayaınlamak o dönem mümkün olmadığı için ana metinden çıkarılıp daha sonra Cengiz Han’a küsen Bulut adlı eserinde yayınlanmış.
6- Üzerinde konuşulacak çok konu olan bu harika kitap şimdiye kadar okuduğum en iyi romanlardan bir tanesi, edebiyatın keyfini doya doya çıkarmak, özümüzü hatırlamak, insanlığımızı kaybetmemek, mankurtlaşmış boş yığınlar haline gelmemek için bu eseri okumanızı tavsiye ederim.
··
282 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.