Marx ile Engels devrimci kabarmayı çekilmenin izleyebileceğinin tamamıyla farkındaydı; hem 1848 devriminin ve Paris Komününün hem de daha az önemli sayısız muharebenin derslerini dikkatle incelemişlerdi. Komün – dünyanın ilk işçi hükûmeti – kapitalist gericilikçe ezilmeden önce topu topu 70 gün sürmüştü. Ekim Devrimi’nin kurduğu ikinci işçi hükûmeti 70 yıldan çok ayakta kaldı. Yeni devrimler olacak, bunlar çıkarılacak dersler bakımından öncekilerden zengin olacaktır.
Marx’ın ekonomi politiğinin hâlâ bu kadar geçerli olmasının sebebi neyse, yeni devrimlerin patlak vereceğinden emin olabilmemizin sebebi gene odur. Sermayenin, Marx’ın bir buçuk yüzyıl önce soruşturmaya başladığı temel “hareket yasaları”, kapitalizmin yüzey özelliklerinde meydana gelen bir yığın değişmeye ve nadiren meydana gelen daha esaslı gelişmelere (bunlardan en önemlisi emperyalizmin ortaya çıkışıdır) karşın, modern kapitalizmde işlemeye devam ediyor. Nitekim Kapital’e ilk kez yaklaşan araştırıcı, modern olaylara sağladığı içgörüler karşısında her zaman hayrete düşer; bu, kendi başına, Marx’ın tahlilinin ne kadar isabetli olduğuna ve derinlemesine nüfuz ettiğine tanıklık eder.
Alternatif iktisat okullarına gelince, çoğu, Marx’ın, saygıya değer bulmayarak “bayağı iktisat” diye nitelendirdiği akımın üstüne çıkmaz. Bu, temelde yatan nedenleri açıklamakla değil, üretim sürecinin yüzey özelliklerinin sermayecinin zihninde yarattığı izlenimleri sistemleştirmekle uğraşan yok-bilimdir. Tipik olarak ebedî ve toplum dışı “üretim faktörleri” ile – hatta daha kötüsü, “ihtiyaçlar”dan başka bir şeye sahip olmayan soyutlanmış bireylerle – işe başlayıp, gözlenen ücret, kâr, faiz ve rant oranları için deneye dayalı kuralların ne olduğunu tartışmanın ötesine asla geçmez.
Marksist olmayan modern iktisadın sürekli yüzeyselliğinin en açık kanıtı “mikro-makro” ayrımının üstesinden gelmekteki aczidir: Bireysel ve derneşik davranış için bu sözde bilim, iki bambaşka tahlil ve açıklama kümesine sahiptir ve ikisini birbirine bağlamanın olanağı yoktur. Marx’ın tahlilinde elbette böyle bir ayrım söz konusu değildir.
Marx’ın en azından bir yüzyıldır “modası geçmiş” ilan edildiğini hatırlatalım. Bunu yapan iktisatçıların isimlerini ve fikirlerini şimdi uzmanlardan başka kimse tanımıyor. Marx’ın çığır açan yapıtının, daha yakın zamanlarda peydahlanmış gelip geçici heveslerden de daha uzun ömürlü olacağına kesin gözüyle bakılabilir.
·
108 görüntüleme
sanki felsefe el kitabı değil de marksizm el kitabı olmuş :)
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.