Yaşamak adlı romanda; yıkımlar, kaybedişler, acılar ve ölümler dışında hiçbir getirisi olmayan savaşların, ideoloji gömleğini insanlara giydirme telaşındaki zorba idarelerin, hayat ve geçim mücadelesi sürdürmekten hayallerini, duygularını, coşkularını hatta acılarını ve hüzünlerini bile yaşayamayan insanların hikayesi yer alıyor. Hikâyenin merkezinde ihtiyar bir köylü Fugui var. Gençken hovardalık yapmaktan ve kumar alışkanlığından dolayı iyi bir evlat, iyi bir eş, iyi bir baba olmaya fırsat bulamayan bir mirasyedi olur kendisi. Kaybettirdikleri ve kaybettikleri onun olumlu yönde büyük bir değişime uğramasına neden olur; aylak, sorumsuz, gamsız mirasyedi Fugui, mücadeleci bir aile reisine, iyi bir eşe, müşfik bir babaya dönüşür. Olayların 1940 ve sonrasındaki birkaç onyılda geçtiği de düşünüldüğünde; süreç içinde feodalizm, komünizm ve kapitalizmin potasında şekillenen Çin genelinde yaşananların toplumsal hayata yansımaları da görülmekte. Hikâye içinde hikâye... Bir hikâyenin kahramanından -kurgu da olsa- hem nefret edip ona hem acımak hem de hayranlık duymak mümkün olabilir mi? Ailenin tüm servetini sıfırlayan, haksızca -ya da kendince haklı gerekçelerle- eşine, çocuklarına şiddet uygulayan, canlarını yakan, nihayetinde biraz geç de olsa emeğin, ailenin ve yaşatmanın değerini anlayan Fugui'nin hikayesi okuru tam da buna zorluyor. Kâh için için ona kızıyor, kâh haline üzülüyorsunuz; bazen de hatalarını telafi etme uğruna verdiği mücadeleyi takdir ediyorsunuz. Yuvayı yapan dişi kuş, evin hüzünlü ve asil kadını Jiazhen ise ayrı bir hikâye. Bir kadın kendisine bunca yaptıklarına rağmen kocasına nasıl bu kadar bağlı olabilir, nasıl bu kadar pozitif kalabilir? Kendini bu kadar ezdirdiği için bir yanım -bir erkek olarak dahi- bu kadına kızdı, bir yanım ise çektiği tüm acılara rağmen aileyi bir arada tutmasına, ferasetine, mahzun ama vâkur kişiliğine hayran kaldı; derin bir saygı duydu. Ah bahtsız Fengxia!.. Ailenin dilsiz, ürkek güvercini, vefalı kızı.

Kemalettin Tuğcu bile senin için böyle dramatik bir senaryo kurgulayamazdı. Ya sen, evin haşarı, sevgi dolu yumurcağı Youqing; sen de kaçınılmaz biçimde bu hüzün sarmalından nasibini aldın be güzel çocuk.

Şeker Portakalı'nın Zeze'si gibiydin. Sen de az ağlatmadın... Savaşın acımasızlığını, yıkıcılığını tüm hücrelerine kadar yaşayan, varına yoğuna komün idare tarafından el konulan köylülerin yaşadıklarını; adil, insana değer veren yönetimlerin, insanlar için ekmek kadar, su kadar, nefes kadar değerli olduğunu gözler önüne seren bu ibretli hikâye aynı isimle (To Live, 1994 yapım) beyaz perdeye de aktarılmış. ************ [Sinema filmini izledikten sonraki güncellemem] Eleştirmenler, filmin, romandaki duyguları yeterince yansıtmadığını ifade etmiş; izledikten sonra ben de aynı şeyi hissettim. Filmde, romandaki akışla örtüşmeyen pek çok detay var; ayrıca ideolojik vurgular ve sloganlar hikâyenin önüne geçmiş. Yaklaşık 30 yıl önce, bugüne göre çok ilkel bir teknolojiyle çekilen ve seyircisine kitabın ruhunu yeterince aktaramayan bu filmin romandaki kurguya daha sadık bir senaryoyla yeniden çekilmesi çok güzel olurdu. ************ Bir not da kitabın çevirisini yapan

Bahar Kılıç'a olacak. Çince'nin "ç" sine bile vakıf değilim ama Çince bir eser, Türkçe'ye çevriliyor ve eserin duygu yoğunluğu birebir yaşanıyorsa, çeviri kalitesinin de hakkını vermek gerekir diye düşünüyorum. Hayatın sevdiklerimizi (ve hatta sevmediklerimizi) üzmeye değmeyecek kadar kısa olduğunu, bazen insanın tüm acılara rağmen geride kalan sevdikleri için ayakta kalması gerektiğini, insan hayatının ne kadar önemli ve değerli olduğunu anlatması itibariyle okura hüzünlü ancak anlamlı bir duygu yoğunluğu yaşatıyor yazar