Item: Cesur Yeni Dünya
Author: cerenk

cerenk

@Ceren_Kaba·

02 Ağustos 2023 16:29

272 syf.

· Kitabı okudu

Puan vermedi

Cesur Yeni Dünya ve Distopya

CESUR YENİ DÜNYA VE DİSTOPYA Distopya; ütopyanın anti-tezi olarak ortaya çıkmış, kelime anlamı olarak ise ütopyanın tersi anlamına gelmektedir. Distopik romanlar ise yazıldıkları dönemin siyasal, sosyal, teknolojik konumundan hareketle geliştirilmiş geleceğe yönelik kurgu barındıran eserlerdir. Genel olarak türün ortak özellikleri üzerinde duracak olursak bunlardan en belirgini kötümser bir gelecek tablosudur. Distopik romanlarda; baskılanmış, otoriter-totaliter bir yönetim tarafından kontrol edilen, sosyal rolleri kendi seçimine bırakılmayan ve birey olma düşüncesinden uzaklaştırılmış toplumlar; bireye uyguladığı cezalar ve baskı politikasının sonucu olarak mutlak bir kurum haline gelmiş, insanları tek tipleştiren bir devlet karşımıza çıkar. Bu romanların beslendiği nokta topluma sunulan teknolojiler ve zaman içinde merkezileşen politikalardır. Gelişen teknoloji ile beraber distopik geleceğe duyulan ön sezi artmış ve yazarlar bu çerçevede eserler vermişlerdir. Distopik edebiyatın en popüler örneklerinden olan George Orwell'ın kaleme aldığı 1984 ve Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünya eserleri bu türün önemli romanlarındandır. Bunların yanında Yevgeni Zmyati'nin Biz'i türün arketipi olarak tanımlanabilir. Ayrıca Biz, 1984'e ilham olan Cesur Yeni Dünya'ya ilham olmuştur. Ancak gelişen teknoloji ile geleceğin karamsar olacağı hakkında yazan ilk yazar Zamyati değildir. Ondan önce H.G. Wells türün doğmasına büyük katkıda bulunmuş ve yazdıkları ile distopik bir geleceğe duyulan kanının kıvılcımlarını ateşlemiştir. Ek olarak Ray Bradbury tarafından kaleme alınan Fahrenheit 451 karamsar bir geleceğin yer aldığı distopik bir eser olarak nitelendirilebilir. Cesur Yeni Dünya 1932 yılında Adlous Huxley tarafından kaleme alınan Cesur Yeni Dünya'yı tam olarak anlayabilmek için yazıldığı dönem hakkında bilgi sahibi olmak faydalı olacaktır. Bu dönem çok parlak bir dönem değildi ve bu karanlık hava yazarı bu kitabı yazmaya itmişti. Adlous Huxley'e göre 1. Dünya Savaşı'nın doğurduğu en kötü sonuçlardan biri ABD'nin küresel boyutta artan egemenliğinin hızlanışıydı. Huxley'in, dolar ekonomisi, duyusal filmler, seks hormonlu sakızlar ve gökdelenler ile Amerikan hayat tarzını eleştirdiği açıktır. Bu yönü ile eser hiciv özelliği taşımaktadır ancak bu durum kitabın totaliter rejimin tehlikelerini yansıan bir distopya olduğunu değiştirmez. Cesur Yeni Dünya ‘F.S. 632’de istikrar yılında’ geçmektedir. Buradaki milat Ford olarak alınmıştır. Bunun nedeni romandaki alt yapı olan üretim bandının yaratıcısının Henry Ford olmasından kaynaklanır. Ayrıca kitaptaki; "Fordumuz", "Ford Aşkına" gibi kalıplaradan anlaşılacağı üzere Ford tanrısallaştırılmıştır. Kitaptaki devlet yapısında tek bir devlet yer almaktadır ve bu devletin içinde bulunduğu Cesur Yeni Dünya'nın sloganı Cemaat, Özdeşlik, İstikrardır ve devlet bu ilkelere bağlı olarak bilimsel yöntemlerle halkı yönetir. Bu bilimsel yöntemler sayesinde çok önemli bir probleme de çözüm üretir devlet; insanların kendini köle gibi görmemesini sağlarlar. Bu devletin adı Dünya Devleti'dir ve sabit nüfusludur. Dünya devleti teknolojiyi ve bilimi kullanarak toplumu sınıflandırır ve bunu kişilerin seçmesine hiçbir şekilde izin vermez. Kuluçka ve Şartlandırma Merkezi ile insanlar kendi rollerini almış şekilde doğarlar. Herkes içinde bulunduğu grubun genetik ve toplumsal olarak tüm özelliklerini karşılamakla birlikte o grubun görevlerini isteyerek ve severek gerçekleştirirler, böyle yaşayıp ölürler. Bu işlem bilim adamları tarafından insan yumurtaları üstünde gerçekleştirilerek başlar. Yumurtadan doğacak olanların zeka seviyesinden fiziksel özelliklerine kadar her özellikleri belirlenir. Doğumdan sonra ise yine kendi ait oldukları sınıfa göre eğitilmeye başlarlar ve şartlandırılırlar, onlar hakkındaki tüm kararlar Dünya Devleti tarafından verilmiştir ve onlar sadece devlete hizmet için yaşarlar. Her grubun özel biri işi ve düşünce yapısı vardır. Herkes kendi ait olduğu grubun standartları doğrultusunda yaşar. Her grup için en iyisi kendi yaşamıdır; ne üste çıkmak ne alta inmek isterler. Şartlandırma yoluyla çocuklar kitap ve çiçeklerden nefret ettiriliyordu. Ayrıca daha çocuk yaştan sosyal ilişkilerin gevşek oluşunu görüyorlardı. Kitaptan uzaklaştırmak düşünmekten, sanattan da uzaklaştırdığı için ve farklı düşünceler görmek onların kendi sınıflarına aidiyet duygusunu azaltacağı için çocuklar kitaplardan nefret edecek hale getiriliyordu. Çiçekler ise onlara doğa sevgisini aşıladığı için fabrikalara zarar verdiği görüldüğünden nefret ettirilen başka bir şeydi. Uykularında dahi sınıflarına uygun davranmak ve yaşamak üzere şartlandırılan insanlar Dünya Devleti uğruna yaşıyorlardı. “Uykuda öğretme" hipnopedya yönteminde yastıklarının altına koyulan ses cihazları onlara sürekli aynı şeyleri tekrar ediyordu ve bu sözcükler yine kendi gruplarına uygun oluyordu. Ancak hiçbirinin anne babası yoktur. Biyolojik doğum, çocukla kurulacak olan duygusal yakınlığın önlenmesi ve bebeğin genetik olarak kontrolü sağlanamadığı için asla gerçekleştirilmez. Ayrıca anne, baba kavramı beraberinde bireyselliği getirir ve bu dünyada bireyselliğe yer yoktur, topluluk vardır. Biyolojik doğum gibi aşk da yasaklanmıştır Dünya Devleti'nde. Çünkü kimse kimseye sahip olamazdı ve “Herkes Herkes İçindir" anlayışı hakimdir. Biyolojik doğum yerine kadın ve erkekler tarafından sosyal sistem için yumurta ve tohumlar bağışlanmaktadır. Daha sonra döllenmiş yumurtalar incelemelerden geçirilip 5 gruba ayrılır, bunlar: “Alfalar”, “Betalar”, “Gamalar”, “Deltalar” ve “Epsilonlar”dır. Her grup içinde +’lar ve -'ler olarak ayrılır. Kast sistemine benzer bu sistemin en üstünde Alfa++’lar varken en altında Epsilon-'ler yer alır. O dönem hangi gruba ihtiyaç duyulacaksa o grubun üretimi gerçekleştirilir, insanlar bir nevi maddeselleşmiştir. Sonuç olarak insanlar 5 grup etrafında tektipleştirilmiştir. Çünkü her grup kendi içinde değişime ve gelişime kapalıdır, sınıflar arası geçiş mümkün değildir. Aynı gruptaki insanların hem düşünsel hem de fiziksel özellikleri aynı olduğu gibi giydikleri kıyfetler bile aynıdır. Epsilonlar bu grubun en alt tabakasında yer alırlar, zeka kullanmaya ihtiyaçları yoktur, okuma yazma dahi bilmezler. Sadece yapacakları işten zevk almaları yeterlidir ve bunun için şartlandırılırlar. Bu durum onları hem itaatkâr hem de mutlu kılar. Günümüz hizmetçi rolünü üstlenirler. Siyah giyerler ve diğer gruplar tarafından canavarca algılanır bu durum. Gama ve Deltalar Epsilonlardan daha iyi durumdalardır. Günümüz işçi sınıfını temsil ederler. Hayatları basittir, o dönem nerede çalışacak işçiye ihtiyaç varsa ona göre üretilirler. İşçiler sıcak bir bölgede çalışacaksa sıcağı seven bir şekilde doğarlar. Alfa ve Betalar ise sistemde üst sıradalardır. Alfalar yönetici iken Betalar günümüz memur sınıfı gibidir. Tüm bu toplumsal sınıflar ile insanların ilgili olacağı konular zaten bellidir ancak birisi olur da küçük bir zaman boşluğu bulup düşünmeye başlarsa devreye “Soma" girer. Soma yapay bir uyuşturucudur ve bu düzence istenmeyen en önemli şeyi; düşünmeyi engeller. “Şahane soma, yarım gramı yarım tatil, bir gramı bir hafta sonu, iki gramı muhteşem Doğu'ya bir yolculuk, üç gramı ayda karanlık bir ebediyettir...” diye bahsetmiştir somadan kitap. Soma öylesine güçlüdür ki dine ihtiyaç duyulmaz ya da temel ilkelerden biraz da olsa uzaklaşmaya başlayanları “hizaya getirir". Dünya devleti böyle bir düzen içinde yaşarken bu düzeni kabul etmeyen, eski hayatlarını devam ettiren, modern dünyanın dışında bir toplum daha vardır. Bu toplumun yaşadığı yere “Ayrı Bölge" deniyordur. Bu şekilde adlandırılmasının nedeni yaklaşık olarak 60 bin kişinin yaşadığı bu bölgedeki insanların çocuk doğurmakta, hastalığa yakalanbilmekte, yoksulluk çekmekte, edebiyatla uğraşıp aşk ve dine inanmasından dolayıdır. Ancak yeni dünyada, evlilik ve aile kurumu ortadan kalkmış, bireyselliğe karşı cinsel ayinler düzenlenmiş, kaygılardan uzaklaşmak için insanlara resmi uyuşturucu sağlanmıştır. Bu iki zıt taraf elektrikli tellerle birbirinden ayrılmıştır. Bu iki karşıtlığı iki karakter üzerinden görürüz: Bu karakterlerin ilki Bernard Marx diğeri ise Vahşi John'dur. Bernard Marx, Alfa sınıfına mensuptur ancak üretimde yapılan bir hata sonucu Gama sınıfına ait gibi gözükmektedir. Dünya Devleti'ndekilerin aksine olaylara karşı farklı tepkiler verebilmektedir. Marx, kadınları bir et parçası olarak görmez, cinselliği sadece zevk için yapmak istemez. Doğa ile iç içe olduğunda kendisine döndüğünü söyler. Neden farklı şeyler yapamadığını sorgular ve şartlandırmanın onu köleleştirdiği sonucuna varır. Ona göre düzenin şartlandırdığı mutluluk yapaydır. Bu sorgulamaları yapan Marx düzenin yapaylığını yıkmak istemektedir. Bu nedenle yöneticiler tarafından istikrarı, düzeni tehdit edici bir unsur olarak görülür. John ise Ayrı Bölge'de yaşamaktadır, edebiyatla ilgilidir ve fakirlik içinde yaşadığından yeni dünyaların hayalini kurar daima. John ve Marx'ın tanışması Marx'ın Ayrı Bölge'ye gerçekleştirdiği bir gezi sonucu olur. Ve gezinin sonunda Marx, John'a onunla gelmesini teklif edince John bu teklifi reddetmez. Bununla birlikte John geldiği dünyanın hayallerinden oldukça uzak olduğunu kısa sürede fark eder. Kendini kapana kısılmış hissetmektedir. O, Dünya Devleti'nde yaşayan insanları haz peşinde koşan, sürekli tüketen, duygusuz ve düşünme kabiliyetinden yoksun olarak görmektedir. Yeni Dünya'da insanlar bu düşüncelerden soma ile uzaklaşırken John şartlandırmaya tabi tutulmadığı için soma kullanmayı reddeder. Yani John Dünya Devleti'ndeki tek özgür kişidir; onun kendi fikirleri, görüşleri vardır. Şartlandırma ile hayatı belirlenmemiştir onun. John'un insani dürtüleri Mustafa Mond, Dünya Devleti'nin istikrarı açısından en etkili on kişisinden biri, tarafından ilkel, hayvani istekler olarak görülür. Ve aralarındaki çarpıcı konuşma insan olmanın farkını açıklar niteliktedir: “Ben keyif aramıyorum. Tanrı’yı istiyorum, şiir istiyorum, gerçek tehlike istiyorum, özgürlük istiyorum, iyilik istiyorum. Günah istiyorum.”(Huxley, 2018: 238) diyen John’a Mond’un cevabı şu şekildedir; “Aslında, dedi Mustafa Mond, siz mutsuz olma hakkını istiyorsunuz.” John’un buna cevabı ise meydan okurcasına “Mutsuz olma hakkını istiyorum.” şeklinde olmuştur. Konuşmanın devamında Mond; (Huxley, 2018: 238) “Eklemek gerekirse, ihtiyarlama, çirkinleşme ve istikrarsız kalma hakkını da istiyorsunuz; frengi ve kansere yakalanma haklarını, açlıktan nefesi kokma hakkını, sefil olma hakkını, sürekli yarın ne olacak korkusu içinde yaşama hakkını, tifoya yakalanma hakkını ve her türden ağza alınmaz acıyla işkence çekerek yaşama hakkını da istiyorsunuz.” diyerek John’un bir anlamda kararlılığını test eder. Ancak John’un buna cevabı “Hepsini istiyorum.” (Huxley, 2018: 238) olmuştur. Bu konuşma doğrultusunda insan olmanın farkı bilinçli ve özgür kararlar verebilmektir ancak Dünya Devleti tüm sistemi ile bunu ortadan kaldırır ve bu şekilde sistem devam etmektedir. Bu yüzden sisteme karşı tehdit oluşturan John sürgüne gönderilir. İnsanlığı elinden alınmış, özgürlüğü kısıtlanmış olan John, Dünya Devleti’ndeki tek özgürlüğün intihar olduğunu anlar ve kendini öldürür. Huxley'in Cesur Yeni Dünya'sı iki dünya yaratır. Birinde hastalık, yokluk ve güvencesizliğin hüküm sürdüğü ama özgür bir dünya; diğerinde ise hastalık hatta yaşlılığın dahi önlendiği, ihtiyaçların üst düzeyde karşılandığı, herkesin mutlu olduğu ancak bu mutluluğun tercih sonucu doğmadığı, özgür düşünmenin önlendiği bir dünya çıkar karşımıza. İnsana farklı kapılar açan edebiyat, müzik, aşk ilk dünyadadır yalnızca. Buradaki temel sorgulama istikrar ve özgürlük arasındadır. Cesur Yeni Dünya'da istikrar önceliklidir ve özgürlükler kısıtlanır devamlılık için. Ancak insanı insan yapan duygular, felsefe, edebiyat ve diğer sanatlar özgürlük ortamında ortaya çıkar yani Vahşi Dünya, Ayrık Bölge'de. Biz Adlous Huxley'in bu distopyasında baskılanan sanatı, özgürlüğü görürüz ki etkilendiği roman “Biz” de baskılanmıştır döneminde. Umarım ki sanatın ve özgür düşüncenin baskı altında kalmadığı yarınlarda yaşarız.

Cesur Yeni DünyaAldous Huxley · İthaki Yayınları · 202160,6bin okunma

118 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

cerenk