Türk dilinin büyük bilgini Kaşgarlı Mahmûd’un dediği gibi, XI. yüzyıl Türkler için “Tanrı’nın devlet güneşini Türk burçlarından doğdurmuş olduğu, gökyüzünün bütün dairelerini onların mülkleri üzerinde döndürmüş bulunduğu, zamanın bütün hükümdarlarını onlardan çıkardığı, onlara Türk adını verip kendilerini hak üzere kuvvetlendirdiği” parlak bir çağ olmuştur. Gerçekten de bu çağda Türk gücü hem siyasî hem de kültürel bakımdan zirveye ulaşmıştır. Zira bu dönemde Karahanlı, Gazneli ve Selçuklu gibi Türk hanedanları Mısır’dan Çin’e ve Hindistan’a kadar bütün İslâm ülkelerinin tek hâkimi haline gelmişlerdir. Yine bu dönemde Kaşgarlı Mahmûd “Divânü Lügati’t-Türk”, Yusuf Has Hâcib de “Kutadgu Bilig” adı altında yazmış oldukları eserlerle biri Türk kültürünün maddî, diğeri manevî cephesini aydınlatarak, Türklerin siyasî ve askerî alanlardaki üstünlüklerine denk bir üstünlüğe de kültürel alanda sahip olduklarını esaslı bir şekilde ortaya koymuşlardır. Yusuf Has Hacib, 6675 beyitlik bu manzum eserinde, Eser dört temsilî kişi üzerine oturtulmuştur. Eserin dört temel kişinin tanıtımına ve eserdeki işlevlerine baktığımızda, her birinin başlıca aşağıdaki kavramları temsil ettikleri görülmektedir: 1) Küntogdı = hükümdar; köni töri (düzen, adalet); karakteri: güneş. 2) Aytoldı = kut (kutsallık, mutluluk, devlet, ikbal); karakteri: ay. 3) Ögdülmiş = akıl; Aytoldı’nın oğlu; hükümdarın hizmetinde. 4) Odgurmış = mistik değerler, metafizik; münzevi, zahit; Aytoldı’nın akrabası. Yusuf Has Hacib ,bu dört temsili kişi arasındaki karşılıklı konuşmalara dayanarak ve kendi yaşadığı dönemdeki çeşitli toplumsal değerleri göz önünde bulundurarak o günün devlet teşkilatı ile ilgili hususları dile getirmiştir. Ancak, bu eser, bu konuda yapılan araştırmaların ortaya koyduğu sonuçlara göre, mevki ve makam sahiplerine ahlak dersi veren kuru bir öğüt kitabı değildir. Kelime yapısı açısından “Kut’a sahip olma, mesut olma bilgisi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, konusu bakımından insana her iki dünyada mesut olma mutluluğuna erişmek için izlenecek yolu göstermek amacı ile kaleme alınmış bir eserdir. İnsan yaşamının anlamını tahlil ve değerlendirmeden geçirerek onun toplum ve devlet içindeki görevlerini belirleyen bir hayat felsefesi sistemidir. Daha açık bir anlatımla, belirtmek gerekirse eser sahibi Yusuf Has Hacib, eserinde birbiri ile yakın bağlantı içinde bulunan birey, toplum ve devlet hayatının ideal bir biçimde düzenlenmesinde zorunlu olan bilgi ve faziletlerin neler olduğu, bunların nasıl elde edileceği ve nasıl kullanılacağı konularında sanatlı bir anlatım sergilemiştir. Kutadgu Bilig ve Yusuf Has Hacib hakkında kitaplar ve makaleler yazılmış, Yazarlar ve Bilim insanları Kutadgu Bilig’in farklı yönleri değerlendiren eserler yazmışlardır...Bu konu hakkında okumuş olduğum son kitap, Aygün Akyol beyin yazmış olduğu “Kutadgu Bilig ‘de Ahlak ve Siyaset” kitabı oldu. Kitap Araştırma yayınlarından çıkmış,240 sayfadır. Kitap Önsöz ve Giriş ten sonra 3 bölüme ayrılmış, 1 Bölüm ;DÜŞÜNCE TARİHİMİZ AÇISINDAN KUTADGU BİLİG, 2.Bölüm;AHLAK TASAVVURU, 3.Bölüm;SİYASET TASAVVURU,ve SINUÇ bölümlerinde meydana gelmiş. Birey, Toplum ve Din kurgusu üzerine bir birine zıt okumalar sonunda yazılmış, Kutadgu Biligde Ahlak ve Siyaset konusunda okumaları olanların zevkle okuyup bilgi alacakları bir eser... Kutadgu Bilig ‘de Ahlak ve Siyaset” eseri ileİLEDÜŞÜNME düşünme ufku açan Hitit Üniversitesi Öğretim üyesi değerli Aygün AKYOL beye teşekkür ederim, kalemi varolsun...

Kutadgu Bilig'de Ahlak ve SiyasetAygün Akyol · Araştırma Yayınları · 20134 okunma

·

42 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

TURGUT KARABACAK