Item: Trakus - Türkiyenin Kuşları
Rating: 10 puan verdi
Author: Beyzâ!

Beyzâ!

@alelacele·

17 Ağu 2023

416 syf.

10/10 puan verdi

Doğa ile Aramızdaki Kuş Uçumu Mesafe

TRAKUS Türkiye’nin Kuşları kitabı, trakus.org platformunun birikimiyle ortaya konan bir çalışma. Ülkemizde kuşlar ve kuş gözlemciliğine dair ilk izler internet üzerinden seyir rotalarının ve gözlem deneyimlerinin paylaşılmasıyla oluşturulmuş. İnternet siteleri üzerinden birbirinden haberdar olan gözlemciler uzun süre bu mecralarda içerik tüketerek bilgi edinmişler. Bu işlerin kitaplaşması ve yazıya dökülmesi ise daha sonraki dönemlere tekâbül ediyor. Türkiye, vatandaşları pek farkında olmasa da bitki ve hayvan çeşitliliği bakımından çok ileride bir coğrafyaya sahip. Örneğin tüm Avrupa’da bitki çeşitliliği 12 bin iken sadece İstanbul’da 2500 bitki çeşidi mevcut. Benzer şekilde Avrupa kıtasında 700 küsur kuş çeşidi sayılabilirken Türkiye’de yaklaşık 500 kuş çeşidi gözlemlenebilmekte. Kitap, müthiş bir şekilde düzenlenmiş; kuş türlerinin mekân ve familya bilgileri, haritalar, mevsimsel dağılımlar orijinal görselleştirmeler ile birlikte verilmiş. Kuşların ve gözlem koşullarının oldukça bilimsel sınırlar ile tanımlanması bakımından eser eşsiz bir doğa rehberi niteliğinde. Bir not defteri, kalem ve bu kitap bir kuş gözlemcisi olmak için gerekli materyali sunuyor. (Dürbün ve fotoğraf makinesi tercihen kullanılabilir.) | Kuş Sesleri Arasında Doğa’da Yürümek “Tüyleri ve notalarıyla kuşlar, çiçeklerle uyum içindedir; fakat doğanın ihtişamlı güzelliğiyle hangi delikanlı ya da genç kız iş birliği yapar? Doğa, onların yaşadığı kasabalardan çok uzakta, kendi başına serpilip büyür. Cennetten bahseden sizler, dünyayı utandırıyorsunuz!” (Henry David Thoreau) Doğa’da bir başıma olmak, beni daha insan hissettiriyor. Kaybettiğim şeylere bastığım çakıllar arasında rastladığımı sanıyorum. Bir yıldızı görebilmenin, bir kuş sesini duyabilmenin bile ne kadar zor olduğunu yüzüme çarpıyor “kozmopolit” kavramlar. Kuşların seslerini ayırt edememekten utanıyorum. Ne yapsam olmuyor, hangisi hangisiydi. Elimde bir dürbün var, fakat nereden başlamalıyım? Gördüklerimi tanıyamıyorum. Tesadüfen rastlaştığım Özgür Ekincioğlu’nun peşine takılıyorum. Bana elimdeki kitabı nasıl kullanacağımı gösteriyor. Başımızın üzerinde dönen kuşları tanımlayabilmek için ilk kısımdaki “Aileler” bölümünden Martıgiller kısmını seçip açıyorum. “Bak en büyükleri Gümüş Martı, şu hızlı olanlar Karabaşlar, bak el teleklerinde aynalar olanlar Akdeniz Martısı. Görebiliyor musun?” Duyamadığım sesleri ise küçük anahtarlar ile tanıtıyor hocam. “Çıt çıt çıt” diye aynı ritimli hızlı üç tiz hece Yalı Çapkını’nın sesi. Onu görmek biraz zor, parlak turuncu-mavi kanatlarıyla çalıdan çalıya zıplıyor. Dikkatli baktığımda Mavi Baştankara ve Büyük Baştankaraların ise ağaç dalları arasında sabit olduklarını görüyorum. | Gözlemcilik Kuş gözlemciliği, kuşların doğa deneyimi içerisinde gözlemlenmesini, bu gözlemlerin yazı ya da fotoğraf yoluyla tarihleriyle birlikte kaydedilmesini içeriyor. Kuşlar her zaman direkt görünmüyorlar. Sesleri ve silüetleri de onları tanımayı en az görüntüleri kadar mümkün kılan özellikler. Görünüşlerindeki detaylar hem onlar hem de ait oldukları coğrafi parçalar ya da bölgeler kadar bilgi verici. Örneğin, dar ve sivri kanatlı bir kuş, göçmendir. Yerli kuşlar, uzun mesafede göç gibi bir harekete ihtiyaç duymayacaklarından kanat tipleri yuvarlak ve geniş bir şekildedir. Uzun gagalı bir kuş gördüğünüzde, onun ağaçlı bir bölgeden geldiğini anlayabilirsiniz. Gagası ağaç kabuklarının arasındaki böceklerden beslenmesini kolaylaştırmak amacıyla uzun ve incedir. Bacakları uzun bir kuşun su kuşu olduğunu tahmin edebilirsiniz. Bu detaylar kuşların mekânları dolayısıyla onları nerede bulacağınızla ilgili bilgileri sunar. Doğanın birçok alanında ve birçok vakitte kuş gözlemlenebilir. Fakat sabah saatlerinde ekotonların kesiştiği noktalarda dolanmak daha çok tür gözlemleme şansını barındırır. Bu sayede çalı, ağaç, bataklık, su kuşlarını bir arada görebilirsiniz. Gece kuşları ve göçmen kuşlar gibi daha özelleşmiş gözlemler de yapılabilir. Göç mevsimlerinde kuşların göç rotaları izlenebilir. | Ornitoloji ve Kuş Gözlemciliği Hangi Açılardan Işık Tutabilir? Toprak kaybı biyolojik çeşitliliği doğrudan etkiliyor. Ornitolog Özge Balkız'a göre, gözümüzle bunu fark edip “bu alan yok oldu” dediğimizde bu bir veriye dönüşüyor ve temelde bu tespiti kuş görme verilerinden yola çıkarak yapmak çok daha analitik, çok daha matematiksel bir veri sağlıyor. Çünkü bu veriler kuş gözlemcileri tarafından tarihleriyle birlikte sistematik bir şekilde düzenli bir rutin hâlinde toplanıyor. Kuş gözlemciliği ilk zamanlarda sadece bir hobi olarak değersizleştirilse de bu alan verileri kullanılarak doğal alanda tahribat olup olmadığı anlaşılabiliyor. Kuş gözlemciliği, daha çok farkındalığı artırmak veya bir alanın değişip değişmediğini öğrenmek için uzun vadeli izleme verileri toplamakla ilgilidir. Ancak iyileştirme ve koruma, gri beton çözümler değil, daha doğal çözümler ve restorasyon aşamaları gerektirir. Habitatların bir parçası olarak doğal ve mekânla bütünleşik alanlar oluşturulabilir. Örneğin uygulanan bazı önlemlerin gerçekten işe yarayıp yaramadığı belirli canlı gruplarını, kuşları izleyerek belirlenebilir. Değişim her zaman değişim için sürdürülür. Bir doğal alan yok edildiğinde onu kuş türleri aracılığıyla görüp görmemek ornitologlar için önemlidir. Bir mekânda olumsuzluklar arttığında o alanı ilk kuşlar terk eder. (Aynı filmlerdeki kötü haber öncesine kuşların yerden kalkışı gibi.) | Kuşların Yaşamlarını Mekânsal Olarak Olumsuz Etkileyen Faktörler “Doğal alanlar, sadece şehirlerin dışında kalan yerler olarak inşa edilmemelidir. Her mahallede özellikle yabancı ve egzotik olmayan türler kullanılarak hazırlanmış parklar yerine doğal çalılar, doğal otsu bitki örtüsü, doğal ağaç veya su elementleri ile zenginleştirilmiş ve farklı katmanlarda bitki örtüsü ile hazırlanmış yerler olması kuşlar için çok daha olumlu olacaktır.” (Özge Balkız ile röportajımdan) Kuş fotoğrafçısı Turgut Ege’ye göre, kuraklık özellikle sulak alanlarda ciddi bir tehlike. Göllerin kuruması ve suyun çekilmesi yumurtlama alanlarını kısıtlıyor. Kuşlar için en tehlikeli durum ise avlanmak. Hassas alanlarda fotoğrafçılardan çok avcıların sözünün geçmesi, doğa yürüyüşçüsü ve piknikçilerin bilinçsiz hareketlerinin kuş yuvalarına zarar vermesi olumsuzlukların başında geliyor. Şehrin ve çevresindeki alanların gürültü kirliliğine mâruz kalması kuşları bizden gittikçe uzaklaştırıyor. “Gözlemci ile kuş arasındaki ince bir ayrıntıyı belirteyim. Ancak uzakta da olsanız yakın da olsanız kuş sizi zaten fark eder. Burada önemli olan gözlemcinin veya orada bulunanların iyi niyetidir. Kuş bunu hassas bir şekilde anladığı için yaklaşmanıza izin verebilir. Kuş uzaktaysa, sana sırtını dönüyorsa, koşmaya hazır olduğunu da söyleyebilirim. Tamamen sana bakıyorsa, sana güveniyor demektir.” (Turgut Ege ile röportajımdan) Sonuç olarak kitabın, Türkiye Kuşları ve Biyocoğrafya, Türkiye’nin Doğal Yaşam Ortamları bölümleri ait olduğumuz toprakların daha iyi tanınmasını amaçlarken, Mini Sözlük ve Türkiye Kuş Türleri Listesi gibi ekleri gözleme yeni başlayacak kimseler için yardımcı niteliğinde. Esasen, kuş gözlemciliğinin sunduğu sakin bir macera gezintisi ya da analitik veri koleksiyonu imkânlarının hangisini değerlendireceği kişiye kalıyor. Her halükârda doğa, huzurlu, verimli vakti ve bağlamı sunan taraf. Ondan kopmanın bizden neler kopardığını hatırlayıp bazı geri dönüşler yapmak ve kuşların sesine kulak vermek bizlere iyi gelecek.

Trakus - Türkiyenin KuşlarıKolektif · İş Bankası Kültür Yayınları · 202321 okunma

··

304 görüntüleme

Beyzâ!

@alelacele ·

9ay

Röportajda bahsedilen Doğa Koruma merkezlerinde doğa ile ilgili bilgiler, tasarımlar ve gözleme ilişkin örnekler bulunabilir. "Publications" kısmında kitap, afiş, broşür gibi çeşitli kaynaklar bulunuyor: dkm.org.tr/en?fbclid=IwAR1...

2 sonraki yanıtı göster

Beyzâ!

@alelacele ·

1ay

#240331996